Sinds dit najaar bestaat er een erg mooie culturele fietsroute in Eijsden-Margraten. Zuid-Limburg is namelijk niet alleen een wandelparadijs, maar je kunt er ook heel fijn fietsen. Tenminste, dat is me verteld. Zelf ondervonden had ik dat nog niet.
Wat gebeurt er als je een wandelaar op de pedalen zet? Het klinkt als het begin van een mop. Maar vandaag is het ook de invulling van een experiment in praktijk. Ik hou namelijk erg veel van Zuid-Limburg èn van kunst en cultuur. Dus deze nieuwe route zou me op mijn lijf geschreven moeten zijn. Maar tegelijkertijd ben ik in het diepst van mijn wezen toch een wandelaar en geniet juist van het “traag door oneindig laagland gaan”. Hoe dat gaat dit uitpakken laat ik je aan het einde weten.
Een culturele fietsroute en wandeltocht door de gemeente Eijsden-Margraten
De culturele fietsroute en wandeltocht is een initiatief van de gemeente Eijsden-Margraten en van Visit Zuid-Limburg. Feitelijk bestaat het uit twee aparte onderdelen: een fietstocht binnen de gemeentegrenzen en een wandeltocht binnen het dorp Eijsden. Beide tochten brengen je langs kunstwerken en cultureel interessante plekken in de gemeente.
De fietstroute gaat langs knooppunten en is iets meer dan 47 kilometer. Informatie en gps-tracks kun je vinden via de website van Visit Zuid-Limburg. Mocht je de tocht te lang vinden, dan kun je hem aanzienlijk inkorten door bij Sint Geertruid af te steken. Je mist dan wel een hoop kunstwerken, maar krijgt er als troost twee andere bij. Er is een speciale folder uitgegeven waarop de route en de kunstwerken staan gemarkeerd. Deze is te verkrijgen in het gemeentehuis van Eijsden-Margraten en bij verschillende Visit Zuid-Limburg locaties.
De wandeltocht doet een rondje van 3 kilometer in het plaatsje Eijsden. Hiervan is ook informatie en gps-tracks beschikbaar. De wandeltocht is trouwens ook prima met de fiets te ondernemen. De route loopt bijna volledig over verharde straten door de dorpskern waar fietsen is toegestaan. Dus laat je vooral niet tegenhouden als je geen zin hebt om van je fiets af te stappen.
Wandelen en kunst? Bekijk de Andreas Schotel Wandelroute in Esbeek (NB) of de Van Gogh wandelroute in Nuenen. In de Achterhoek heb je het Liefdespad Ruurlo met veel openbare kunst.
Het landschap bij Eijsden tijdens de culturele fietsroute
Kunst en cultuur zijn leuk, maar als je in Zuid-Limburg gaat fietsen dan verwacht je natuurlijk wel het mooiste landschap van Nederland. Maak je maar niet ongerust: op dit punt zal de fietsroute vanuit Eijsden je niet teleurstellen. Het klassiek Limburgse glooiende landschap met dorpjes verborgen tussen de hellingen komt ruimschoots aan bod. De heuvels begroeid met hoogstamfruitbomen, de kronkelende weggetjes daar doorheen. Dit is waarom je hiernaartoe bent gekomen, toch?
Fietsroute door de dorpjes van de gemeente Eijsden-Margraten
Ooit adviseerde ik een alternatieve aanrijroute voor wandelaars van de Trage Tocht Slenaken via de dorpjes Mheer en Noorbeek omdat die je zo heerlijk in de Limburgse stemming brengen. Welnu, een deel van de fietstocht gaat precies hierlangs. Dat zegt eigenlijk al genoeg. De Trage Tocht Slenaken wordt overigens beschouwd als één van de mooiste wandelroutes van Nederland en die overlapt voor een deel met deze fietstocht. Ja, met het landschap zit het wel snor
Uitkijktoren
Vlak na het dorpje Mesch kom je langs een uitkijktoren. Als je boven bent voel je dat ie best spannend wiebelt in de wind. Maar het uitzicht is hier fantastisch. Zo kun je in de verte het centrum van Maastricht zien liggen, de Pietersberg en daarachter de steenkoolbergen van Waterschei in België. Iets meer naar rechts liggen de geoogste voederbieten langs een slingerende weg, het hoogbos Mheer op de achtergrond.
Waar de bevrijding begon: de Tweede Wereldoorlog tijdens de culturele fietstocht door Eijsden
Wat me opvalt bij de fietsroute door Eijsden is dat veel van de highlights een directe link hebben met de Tweede Wereldoorlog. Het was hier in de gemeente Eijsden-Margraten dat de bevrijding van Nederland begon. Op 12 september 1944 staken de geallieerden hier voor het heerst de grens over, wat het einde inluidde van de bezetting van Nederland. Acht maanden later was heel Nederland bevrijd.
Deze gebeurtenissen vonden 75 jaar geleden plaats, maar op heel veel plaatsen tref je herinneringen aan, variërend van kleine kunstwerken tot de immense en indrukwekkende Amerikaanse Begraafplaats.
Het dorpje Mesch, waar de geallieerden de grens overstaken
Al vrij snel na Eijsden kom je in het dorpje Mesch. Hier markeert een weinig opvallend muurtje de plek waar op de bewuste 12 september om 10.00 uur de 30e Amerikaanse Infanterie voet op Nederlandse bodem zette. Een klein verweerd, bijna teder, Amerikaans vlaggetje is naast het muurtje in de grond gestoken. Speciale aandacht is er hier voor Leonard J. Hoffmann. Er is bijna niemand die hem kent, maar hij is de eerste soldaat die tijdens de bevrijding van Nederland sneuvelde. Hier vlakbij, bij grenspaal 35, tijdens een korte maar hevige strijd. Hij was 24 jaar en net 9 maanden ervoor getrouwd.
RAF-monument in Mheer
Een kunstwerk in het dorpje Mheer verwijst ook naar de oorlog: het RAF-monument. Het staat vrij hoog op een zuil en beeldt het mythologische verhaal uit van het gevleugelde paard Pegasus in gevecht met Chimera. Chimera was in de Griekse mythologie een vuurspuwend monter met de kop van een leeuw, het lijf van een geit en slang als staart. Het kunstwerk toont daarmee de moed en de kracht van de Britse piloten en de verzetsmensen die hen hielpen. Het huidige beeld is overigens een kopie door Loe Wouters. Het origineel is van Charles Eyck, maar deze is in juni 2013 van de bijna drie meter hoge zuil geroofd.
Overigens loopt het mythologische verhaal wel iets anders dan hier uitgebeeld. Pegasus vocht nauwelijks met Chimera maar zijn berijder, Bellerophontis, verzon een list. Hij spietste een stuk lood op zijn lans en liet die inslikken door Chimera. Toen Chimera weer vuur wilde spuwen smolt het lood en stikte het monster. Het liep met Bellerophontis ook niet goed af. Door zijn overwinning werd hij hoogmoedig, wilde met Pegasus naar de Olympus vliegen, viel en werd halfblind en mank. De rest van zijn leven versleet hij als kluizenaar. Maar ik denk niet dat de kunstenaar dat in gedachten had bij het beeld.
Amerikaanse militaire begraafplaats
Het is de enige Amerikaanse militaire begraafplaats in Nederland. Ik was er nog nooit geweest en had er zelfs nog nooit van gehoord. Het ligt een kleine vijf minuten fietsen van de route af, maar ik kan het je absoluut aanraden. Niet omdat het zo leuk is, natuurlijk, maar wel onvoorstelbaar indrukwekkend. Zesenveertig jaar lang elk jaar twee minuten stil zijn valt in het niet bij vijf minuten over deze begraafplaats struinen.
Lees ook: De meest bijzondere begraafplaatsen van Nederland
Ik was er nog lang stil van. Bijna ontelbaar veel kruizen en hier en daar een davidsster in rijen opgesteld. En dit zijn alleen de Amerikanen. En alleen de gesneuvelden die gevonden zijn. Op twee lange muren bij de ingang staan de namen van alle vermisten. Het maakt de immense operatie en de offers die gebracht zijn wel heel visueel aanschouwelijk. Hier moet ik op een gepast moment mijn kinderen mee naar toe nemen, neem ik me voor.
Op de begraafplaats zijn 8301 graven voor Amerikaanse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. Ongeveer 39% van de slachtoffers rust hier. De overige lichamen zijn op verzoek van de nabestaanden gerepatrieerd.
Nog eens 1722 namen staan gebeiteld op twee muren: de vermisten van wie het lichaam niet is teruggevonden of geïdentificeerd kon worden. De twee muren omsluiten het ereplein, waar verder een waterbassin te zien is, een standbeeld en een 30 hoge toren. De toren is al van verre te zien. Het hele terrein is meer dan 26 ha groot en wordt onderhouden door een Amerikaanse beheerder. De grond is gekocht door de Nederlandse Staat en in eeuwigdurende bruikleen afgestaan aan Amerika.
Zie ook de Duitse Oorlogsbegraafplaats in Ysselsteyn, eveneens een indrukwekkende plek in Limburg
Overige kunst langs de culturele fietsroute in Eijsden-Margraten
Verwacht nou niet meteen het crème de la crème van de hedendaagse beeldenkunst. Je bent hier in de buitenlucht en niet in het Stedelijk Museum. Maar voor de liefhebber is er zeker voldoende te genieten. Bijvoorbeeld “de Stier” in Eijsden, een mooi gestileerd beeldje van een stier in foetushouding. Het is gemaakt door de Eijsdense kunstenaar Fons Bemelmans.
In Margraten staat een alleraardigste sculptuur van Pépé Grégoire. Grégoire staat vooral bekend van grote, indrukwekkende en provocerende beelden. Het beeldje in Margraten is vrij klein en eerder wat lieflijk. Het beeldt drie handen uit die de vriendschap symboliseren tussen Nederland, de Verenigde Staten, Limburg en Margraten.
De ruimte ontbreekt me om alle kunstwerken te benoemen. Je moet ze zelf maar langsfietsen. Als laatste voorbeeld noem ik alleen nog het abstracte beeldhouwwerk van de Limburgse kunstenaar Cor van Noorden. Het staat op een erg mooie plek aan het begin van de route aan de rand van het oudste gedeelte van Eijsden met uitzicht over de Maasvallei. Het werk komt uit 1980 en heet “Bloesem van het niets”.
Grenspalen
Wie mijn blog in de gaten houdt weet dat ik grenspalen verzamel. Niet letterlijk natuurlijk (ze wegen 372 kilogram), maar met foto’s. Er zijn grenspalen te vinden langs de gehele Belgisch Nederlandse grens, genummerd van nummer 1 bij het Drielandenpunt in Vaals tot nummer 369 in Zeeuws-Vlaanderen. Ikzelf woon 300 meter van grenspaal 138.
Het is geen “officieel” onderdeel van de culturele fietsroute. Maar wat weinigen weten is dat de gietijzeren palen een bijzonder stukje erfgoed zijn. Ze zijn geplaatst in 1843, na jaren onderhandelen over hoe de grens precies moest lopen. Vooral in Limburg, waar nog nooit een langdsgrens gelopen had. Tot mijn verassing loopt de route langs vier grenspalen die ik nog aan mijn verzameling kan toevoegen. Eén in Eijsden met een prachtig uitzicht over de Maas. En drie in de buurt van het dorpje Noorbeek. Grenspaal nummer 23 heeft een van de mooiste plekjes van alle grenspalen die ik inmiddels heb mogen fotograferen.
En hoe beviel het fietsen?
Het was voor het eerst in dertig jaar dat ik er echt op de fiets op uit trok. Voor herhaling vatbaar? Zeker! Maar zeker niet in plaats van wandelen. Ja, je ziet meer dan bij een wandeltocht. Maar ik miste ook wel de echte rust die je diep in de bossen vinden kunt. Dat je afgesneden kunt zijn van de bewoonde wereld en een paar uur lang geen mensen tegenkomt. Dat lukt bij een fietstocht toch minder goed.
De heuvels vielen me alleszins mee, maar ja, ik had dan ook de beschikking over een prima e-bike. Zadelpijn heb ik niet gehad. Ik heb wel genoten van het landschap en de vele mooie vergezichten die ik voorgeschoteld kreeg. Veel meer dan tijdens een wandeltocht. En toen ik aan het einde van de dag ook nog getrakteerd werd op een prachtige zonsondergang, was ik verkocht. Ja, ik zal zeker nog eens vaker de fiets erbij gaan pakken.
Praktische informatie over de culturele fietsroute in Eijsden-Margraten
De fietstocht (gedrukt) is verkrijgbaar bij de Visit Zuid-Limburg locaties en in het gemeentehuis van Eijden-Margraten. En via de websites Ontdek Eijsden-Margraten en Visit Zuid-Limburg. Gps-tracks via Route You.
Fietsverhuur in Eijsden
In Eijsden zelf kun je geen fietsen huren sinds de plaatselijke fietsenwinkel een paar jaar geleden is gestopt met de verhuur. Maar één dorpje eerder heb je een prima alternatief. Buitengoed de Moosjtum in Oost-Maarland verhuurt e-bikes. Oost-Maarland ligt op de fietsroute zelf, precies één fietsknooppunt voor de “officiële” start.
Bevoorrading en horeca
Op meerdere punten tijdens de fietstocht kom je langs supermarkten, zoals onder andere in Eijsden, Margraten en Cadier en Keer. Horeca is er in overvloed op de fietsroute, dus meer dan genoeg keuze voor een lunch of kop koffie tussendoor.
Hebben je spieren na het fietsen behoefte aan ultieme ontspanning? Boek dan een nachtje in het nabijgelegen Wellness hotel van Thermae 2000 in Valkenburg.
Overige informatie
- Startpunt: NS-station in Eijsden (fietstocht) en Vroenhof, Eijsden (wandeltocht)
- De fietsroute start in Eijsden, laar is een rondrit en kun je dus desgewenst overal beginnen.
- Lengte 47,1 km (fietstocht) en 3,1 km (wandeltocht)
- Knooppuntenlijst voor de fietstocht: 76 > 78 > 100 > 80 > 81 > 430 > 429 > 84 > 83 > 82 > 71 > 70 > 69 > 68 > 67 > 65 > 66 > 106 > 73 > 74 > 75 > 76
- De route is gelanceerd in najaar 2020.
- Tijdens de route kom je langs het riviertje de Voer. Deze kennen we nog van de mooiste wandeling van Vlaanderen, de Bronnenwandeling vanuit Sint-Martens-Voeren. Als je een extra uitstapje wilt, fiets dan in twee kilometer naar Sint-Martens-Voeren en bekijk de imposante spoorbrug.
Gpx van de fietsroute Eijsden-Margraten
Het gpx-bestand van deze fietsroute kun je via onderstaande knop downloaden.
Blijf op de hoogte!
Zet nu je emailadres op mijn mailinglist! Af en toe ontvang je een emailtje van me met een overzicht van de nieuwste blogs. De updates komen uit wanneer het uitkomt, dus zeer onregelmatig. Een beetje zoals ik zelf ben dus. Je emailadres wordt alléén voor deze mailing gebruikt.
Plaats een reactie