De Terp van de Toekomst in het Friese Blije is een wonderschoon nieuw land art object in de Waddenzee, afgelopen zomer officieel geopend. Je kunt nu zelfs wandelen van de historische terp in Hegebeintum naar de “Terp fan de Takomst”, een sprongetje van duizend jaar vooruit en weer terug in slechts 12,5 kilometer. Wij nemen de proef op de som: op een mooie novemberzondag wandelen we van de hoogste naar de jongste terp. En vooral de Terp van de Toekomst maakt diepe indruk.
Praktische informatie en een gpx-bestand van de wandelroute tref je aan het eind van dit artikel.
De terpen van Friesland
We weten het allemaal wel, terpen in Friesland (of wierden in Groningen) zijn kunstmatige heuvels in het gebied van de Waddenzee. Vroeger boden de terpen een droge plek bij hoog water. Het waren de eerste pogingen om land van de zee te winnen. Door de eeuwen heen werden de terpen langzaamaan steeds hoger. Vandaag de dag zijn terpen eigenlijk nutteloos: sinds het jaar 1000 worden zeedijken aangelegd. Het Friese land blijft tegenwoordig het ganse jaar droog.
Ze zijn dan weliswaar niet meer nodig voor droge voeten, nuttig bleken de terpen zo’n 100 jaar geleden nog steeds. De eeuwenlange opstapeling had bijzonder vruchtbare bodem opgeleverd. Veel terpen werden daarom afgegraven en de grond werd verkocht. Historische vondsten uit de terpen zijn nu in musea te bewonderen. Slechts hier en daar kun je nog authentieke terpen ervaren zoals weleer.
De Terp van de Toekomst
Terpen, ze zitten in het bloed van de Fries. Met lede ogen kijkt de huidige bevolking dan ook naar de toch wat armetierige heuvels van vandaag de dag. Geheel of op zijn best deels afgegraven. En vooral impotent achter een zeedijk die hun werk heeft overgenomen. De zeedijk beschermt niet alleen het land tegen overstroming, maar heeft de dorpen langs de kust ook hun blik op de Waddenzee ontnomen. De oriëntatie van de dorpen is sindsdien vooral landinwaarts.
Maar bloed kruipt waar het niet gaan kan. Het Friese dorp Blije koos ervoor om de blik toch weer naar de zee te keren en bouwde buitendijks een nieuwe terp. Niet voor bewoning, maar als belevingsplek. Als landschapskunst. Als theater bijna. Waar oude verhalen verteld worden en nieuwe verhalen worden geboren. De nieuwe terp is gelukkig niet de zoveelste poging om nostalgisch terug te kijken naar het verleden toen alles beter geweest zou zijn. Integendeel. De terp presenteert zich de Terp van de Toekomst. Een nieuwe terp als voorbeeld voor toekomstig circulair en duurzaam bouwen èn als toneel waar het grootste getijdengebied van de wereld ook straks voortdurend voor verandering zorgt.
Hoe ziet de Terp van de Toekomst eruit?
De terp zelf is een prachtig stukje landschapskunst dat op alle mogelijke manieren de zintuigen prikkelt. Vol van symboliek, ook. Elke beschrijving doet eigenlijk tekort. Je moet er zelf wandelen en het ervaren. Maar, vooruit, ik doe toch een poging.
Je ziet de terp al van verre liggen, maar het is nog wel een ruime kilometer voor je er daadwerkelijk bent. Een wandeling van een minuut of tien waarin de contouren van de terp steeds scherper afsteken tegen het vale en grijze waddengebied. Langzaam ontwaar je de twee grote horizontale ringen, als symbool voor het huwelijk tussen mens en natuur.
Het “levenspad” van de Terp van de Toekomst
Direct onder de ringen is een soort van dijk opgeworpen. Die begint laag en klimt langzaam in de rondte omhoog, symboliserend hoe terpen groeien in de tijd. Je kunt eroverheen wandelen, tussen de palen onder de ringen van de Terp van de Toekomst door. De ontwerpers noemen het een levenspad waarbij je langzaam hoogte wint. Zijn de ringen eerst nog meters boven je, na één rondje komen ze tot op je middel. Ondertussen heb je een panorama gekregen van 360 graden met telkens een andere kijk op het wad, gekadreerd door de balken en de ringen zelf.
De omgeving oogt opeens zo mooi dat de letters je bijna niet opvallen. De ringen zijn van binnen namelijk voorzien van teksten die gezamenlijk een ode vormen op het wad. Inscripties zoals het echte trouwringen betaamt.
De Terp van de Toekomst bezoeken
Maar beter dan lezen over is zelf wandelen door de Terp van de Toekomst. Je vindt de terp buitendijks ter hoogte van het dorp Blije. Vanaf de zeedijk is nog ruim een kilometer naar de terp zelf, over een pad door de kwelder heen.
De terp is tijdens het broedseizoen van 15 maart tot 15 juli niet te bezichtigen. Ook honden zijn niet welkom, noch op de terp nog op het pad ernaartoe. Ik was er zelf op een zonnige woensdagmiddag en dat was wat drukker. Continue zo’n 40 à 50 mensen op de terp en op het pad ernaartoe. Zeker niet te druk, hoor. Maar een volgende keer kies ik liever voor een maandagochtend, omdat je de terp denk ik nog beter op je kunt laten inwerken als je helemaal alleen bent.
De Terp van de Toekomst is een initiatief vanuit de inwoners van Blije en gerealiseerd door onder andere Het Fryske Gea en Sense of Place, het kunstprogramma rond de Waddenzee. Het ontwerp is van de kunstenaarsgroep Observatorium.
Een ander kustwerk uit het programma van Sense of Place niet ver hiervandaan is “Wachten op hoog water” bij Holwerd.
Wandelen naar de Terp van de Toekomst
De Terp van de Toekomst is op zichzelf al een belevenis, nog belevingsvoller wordt het als je het combineert met de wandeling van Dorpsbelang Blija, onder andere verkrijgbaar via Visit Friesland en Wandelzoekpagina.
Een waarschuwing vooraf: de route is ontworpen nog voordat de Terp van de Toekomst gerealiseerd was. Wil je nu de wandeling lopen en de Terp van de Toekomst bezoeken, dan is wandeling ruim twee kilometer langer dan de aangegeven 10 kilometer. Bovendien staat aangegeven dat honden aangelijnd de wandeling kunnen doen, maar dat geldt dus niet voor het nieuwe stuk naar de Terp van de Toekomst zelf. Hou daar rekening mee als je niet zoals ik je vrouw en honden alleen bij het hek wilt achterlaten (met eeuwig dank aan mevrouw Buitenlucht voor haar bereidheid hiertoe).
Startpunt van de wandeling naar de Terp van de Toekomst: de historische terp van Hegebeintum
De wandeling start toepasselijk aan de voet van de historische terp van Hegebeintum. Niet zomaar een terp, overigens, maar met bijna 9 meter boven zeeniveau de hoogste terp van Friesland. Het dorpje was al zo’n 6 eeuwen voor Christus bewoond, dus ja, je wandelt hier inderdaad over een historische terp.
De hoogste terp van Friesland in Hegebeintum
Ooit was de terp nog hoger en groter. Maar door inklinking en vooral ook hier afgravingen tussen 1904 en 1907 is de terp nu een stuk bescheidener van omvang. Het is aan de oude 12e-eeuwe kerk te danken dat de terp er verder nog steeds staat. De afgravingen zijn op zich wel mooi inzichtelijk gereconstrueerd rechts van de weg naar boven. Historische kiepkarren en een rails geven aan hoe dat ongeveer in zijn werk ging. De picknicktafel erbij is misschien wat minder historisch verantwoord, maar wel een fijne plek voor een lunch.
Het dorp Blije
Vanaf Hegebeintum begint de wandeling naar de Terp van de Toekomst, een sprong in de tijd van meer dan een millennium. We wandelen grotendeels over asfalt, waar af en toe een auto of fietser passeert, maar wel in de typerende vlakte van een polder. Met een najaarszon en het bijna oneindige uitzicht over de velden allesbehalve onaangenaam. Ik ben altijd weer verrast door de vlakte en leegte bij klassieke polderwandelingen, wat ik in mijn thuisprovincie Limburg toch maar zelden meemaak.
Ook in het Groene Hart heb je mooie polderwandelingen. Bijvoorbeeld het Klompenpad door Willeskop bij Bensdorp. Of wat dacht je van de polders bij de enige nog in functie zijnde molengang bij Aarlanderveen?
Halverwege lopen we een stukje over de oude spoorbaan die ooit een station in Blije had. En we wandelen door het dorpje Blije. Blije is zelf ook een terpdorp, zij het niet zo indrukwekkend als de terp van Hogebeintum. Maar toch is het erg leuk om dit charmante en kleine dorpje van nog geen duizend inwoners te doorkruisen.
Wandelen van Blije naar de Terp van de Toekomst
Na blije gaan we verder richting de Waddenzee en komen aan bij de zeedijk. Vanaf de dijk krijg je meteen al een spectaculair panorama over de buitendijkse landerijen met galopperende paarden en heel in de verte de Terp van de Toekomst.
En weer terug
Via een andere weg langs enkele mooie boerderijen keren we weer terug. Van een afstandje passeren we nu het dorp en krijgen een mooi zicht op Blije. Het laatste deel gaat over dezelfde weg weer terug naar het startpunt. Hoewel de weg het laatste deel hetzelfde is, is de beleving toch heel anders. Liep je eerder nog met de terp van Hegebeintum in de rug, nu zie je hem al vroeg liggen en wandel je er naartoe. Het perspectief is anders, maar ook de ervaring. Na een kijkje in de toekomst, waar circulair bouwen centraal staat, maken we nu de cirkel weer rond op de plek waar men ver voor Christus al met het bouwen van terpen begon.
Praktische informatie over de wandeling: Van historische terp naar Terp van de Toekomst
- Lengte: 12,5 kilometer (inclusief rondjes over de historische terp en de Terp van de Toekomst)
- Honden zijn niet toegestaan bij de Terp van de Toekomst
- De Terp van de Toekomst is niet te bezichtigen tussen 15 maart en 15 juli (broedseizoen)
- Startpunt is het Bezoekerscentrum Terp Hegebeintum, Pypkedyk 4, 9173 GC
- Parkeren gratis bij startpunt
GPX-bestand voor de wandeling van Hegebeintum naar de Terp van de Toekomst
Je kunt het gpx-bestand voor deze route downloaden via de downloadknop hieronder.
Blijf op de hoogte
Zet nu je emailadres op mijn mailinglist! Af en toe ontvang je een emailtje van me met een overzicht van de nieuwste blogs. De updates komen uit wanneer het uitkomt, dus zeer onregelmatig. Een beetje zoals ik zelf ben dus. Je emailadres wordt alléén voor deze mailing gebruikt.
Plaats een reactie