Bij Olst liggen twee kleine maar heerlijke landgoederen om te wandelen: Landgoed De Haere en Landgoed ’t Nijendal. Ben je in het Overijsselse Salland en heb je behoefte aan een typisch zondagmiddagwandeling, dan kom je hier zeker aan je trekken. Landgoed de Haere is rijkelijk voorzien van bezienswaardigheden. In Landgoed het Nijendal is het vooral idyllische rust en oorspronkelijk cultuurlandschap. Ben je wat enthousiaster, dan kun je beide landgoederen ook heel goed combineren tot één langere hike.
Landgoed de Haere
Landgoed de Haere is van de twee het meest “klassieke” landgoed. Een schilderachtig kasteeltje met mooi aangelegde tuinen eromheen. Uiteraard in de Engelse landschapsstijl die midden 19e eeuw zo populair was. Met bovendien een tweetal bijzondere objecten: een folly uit 1870 en de grootste zonnewijzer van de Benelux. Je snapt, dit decor vormt een meer dan prima gebied om te wandelen in Olst.
Op het landgoed tref je ook nog restanten aan van de IJssellinie, de verdedigingslinie die Nederland moest verdedigen ten tijde van de Koude Oorlog. Mocht je daarin geïnteresseerd zijn, kies dan voor de IJssellinieroute die langs oude bunkers loopt. In dit artikel houd ik het bij de bezienswaardigheden waar we langs wandelen dichter bij het kasteel De Haere in Olst.
Het kasteel De Haere
Het is een meer dan aardig landhuisje, kasteel de Haere. Het landgoed zelf bestond al in de 13e eeuw. Het heette toen Hof ter Hare en bestond in de tijd nog als een “gewone” boerderij en visserij (de IJssel ligt op een steenworp afstand). Maar daar kwam in 1559 verandering in toen begonnen werd met de bouw van het huidige huis op een rivierduin. Het werd in de loop der eeuwen steeds verder uitgebreid door de adellijke families die er woonden. Het huis blijft nog tot 1962 bewoond. Toen werd het gekocht door de gemeente Deventer, die er een recreatiepark wilde realiseren.
Het kasteel is daarna lange tijd een vakantiewoning geweest voor de stichting “Vrienden van De Haere”. Voor de huursom hoefden ze het niet te laten: 1 gulden. Maar het huis raakte daardoor niet in verval. In 1997 komt het landgoed in bezit van de Stichting IJssellandschap die de laatste renovatie uitvoert en zelf kantoor houdt in het kasteel. De benedenverdieping is in gebruik als horecagelegenheid met een erg gezellig terras aan het water (alleen op vrijdag tot zondag geopend).
De tuinen van Landgoed de Haere
De tuin rondom het kasteel is vooral in het midden van de 19e eeuw aangelegd. In die periode werd het landgoed gekocht door Pierre Gustav Voûte die van het landgoed zijn levenswerk wilde maken. De tuin wordt aangepakt, de vijver achter het kasteel wordt aangelegd en het kasteel wordt rijkelijk gemeubileerd.
Folly: de nep-ruïne van De Haere
Maar het meest in het oog springende bouwwerk is de ruïne naast het kasteel. Het lijkt oud, Romaans zelfs, maar het was in 1870 toch echt gewoon nieuwbouw. Sterker nog, het werd juist als ruïne gebouwd. Want voor echt aanzien moet je natuurlijk wel over een oud landgoed beschikken en hoe kun je nu de schijn van ouderdom beter ophouden dan door er een ruïne te plaatsen. Eigenlijk kijk je dus naar een soort van Efteling-bouwwerk, maar dan ouder dan dat de Efteling bestaat.
Dit soort nep bouwwerken kwamen wel vaker voor in de 19e eeuw op landgoederen en worden “folly” genoemd. Het bijzondere van dit bouwwerk is dat het dus bewust een nagebootste ruïne was in 1870, maar in de decennia daarna zelf in verval kwam en een echte ruïne werd. Inmiddels is de folly gerestaureerd en nu zelfs een rijksmonument. Met andere woorden, de folly is nu monumentaal als tijdbeeld van hoe men 150 jaar geleden probeerden echte monumenten na te bootsen. Met zoveel interne paradoxen wandelen we hier langs wat mij betreft het meest bizarre gebouw van Olst.
Wandelen door het meest bizarre gebouwtje van Olst
De folly van De Haere is kortom een gebouwtje waar je echt even zou moeten blijven hangen en rondkijken. Na de renovatie is het toegankelijk geworden en kun je zelfs door het meest bizarre gebouwtje van Olst heen wandelen. Er ligt een roostervloer in en in het stukje neptoren zijn bankjes om even te zitten. Kijk omhoog naar de quasinonchalant afgebrokkelde toren. De schietgaten waar nog nooit een geweerloop doorheen is gestoken. De ramen en de tralies, die nog nooit een gevangene hebben tegengehouden. Alles alleen voor de sier bedacht.
Als je de folly binnenkomt begint er een bandje te spelen met teksten van de regionaal bekende zanger André Manuel over leven en sterfelijkheid. Persoonlijk vind ik dat een wat minder geslaagde moderne toevoeging en eigenlijk zelfs wat storend. Maar wie op zoek is naar wat bezinning op een bijzondere plek kan daar rustig naar luisteren.
De grootste zonnewijzer van de Benelux
Wandelen door het landgoed de Haere in Olst levert je nog een verrassing op: de zonnewijzer. Niet nep dit keer, maar wel nieuw. Op de plek waar al heel lang een zonnewijzer heeft gestaan is bij de renovatie van het landgoed in 2008 een grote nieuwe zonnewijzer geplaatst. Naar eigen zeggen de grootste van de Benelux zelfs.
De tijd aflezen op een zonnewijzer
Uiteraard kun je met de zonnewijzer de tijd aflezen. Ik zou je de zonnewijzer niet aanraden als je echt op tijd op een afspraak moet zijn, want daarvoor is een zonnewijzer te ingewikkeld om te interpreteren. Natuurlijk, de schaduw toont netjes aan hoe laat het zou moeten zijn. Maar, in de eerste plaats hanteren we in Nederland niet de zonnetijd. Dan zou het in Oost-Nederland, waar de zon eerder opkomt, altijd een paar minuten later moeten zijn dan in West-Nederland. In plaats daarvan hebben we in West-Europa de tijd grotendeels gelijkgetrokken. De tijd in Olst wijkt daardoor zo’n 20 minuten af van de tijd die je horloge aangeeft.
In de tweede plaats gaat een zonnewijzer ervan uit dat alle dagen precies even lang duren, maar in werkelijkheid is dat niet zo. Slechts vier dagen per jaar is de zonnewijzer echt correct, de overige dagen wijkt de klok tot een kwartier af van de werkelijke tijd. En, o ja, bereken ondertussen ook even de zomer- en wintertijd, want daar houdt de zonnewijzer ook geen rekening mee. En op een bewolkte dag heb je sowieso geen mogelijkheid de tijd af te lezen (maar heb je wel een excuus om te laat op je werk te verschijnen).
De zonnewendes en de zonnewijzer
Behalve de tijd, kun je op de zonnewijzer in De Haere ook aflezen welk jaargetijde het ongeveer is. De zonnewijzer heeft namelijk een tweetal ringen met de uren. Het puntje van de schaduw beweegt zich tussen twee “wijzerplaten” heen en weer en doet daar precies een half jaar over. Op de kortste dag van het jaar in de winter staat de zon het laagst en is de schaduw het langst. Het puntje komt dan op de verste ring. Op de langste dag in de zomer is de schaduw het kortst en komt het puntje niet verder dan de binnenste ring.
Landgoed Nijendal
Nijendal lig ook in Olst, kun je ook heerlijk wandelen en is ook een landgoed. En is sinds kort ook in beheer bij Stichting IJssellandschap. Ondanks al deze gelijkenissen lijkt het toch weinig op De Haere. Het heeft minder de kenmerkende landgoedstijl, maar oogt veel meer als een lekker stukje natuur.
De boerderij die je vlak bij het startpunt van de wandelingen aantreft (boerderij Zoogenbrink) is met zijn driehonderd jaar een oudje. Dat het een landgoed betreft zie je nog wel aan rechte lanen die je op onverwachte plekken kunt aantreffen in de bossen. Maar verder is het genieten van bossen en weides. En een ven.
Het vennetje op Nijendal
Van een ultieme schilderachtigheid is het vennetje. De gemarkeerde routes laten het vennetje helaas net schieten, maar er loopt een paadje omheen dat je zeker niet moet overslaan. Het is niet groot, maar wel meer dan de moeite waard.
Ik sprak iemand die in een van de boerderijen op Nijendal woont en hij vertelde me dat dit vroeger de zwemvijver van de dochter van de landgoedeigenaar was. De nog aanwezige restanten van een steiger onderbouwen dat verhaal. En hij vertelde dat het voorkwam dat de pachtboer op dit soort momenten verlekkerd achter een boom de zwemmende jongedames observeerde. Tot hij ontdekt werd een linea recta verbannen werd. Geen idee of het waar is, maar het verhaal is te mooi om niet te vertellen. Al was het maar omdat je met dit verhaal in je hoofd niet meer op dezelfde manier rondom het vennetje kunt wandelen.
Biologische graanakkers
Een andere bijzonder aspect van Nijendal zijn de graanakkers waar we langs wandelen van het biologische Akkerbouwbedrijf Menkveld uit Olst. Ongeveer 15 jaar geleden is dit bedrijf hier in opdracht van toenmalige beheerder Staatsbosbeheer begonnen met ecologisch landbouw in de hoop dat traditionele akkerbloemen, akkervogels en insecten weer terug zouden keren. En dat lijkt aardig goed te lukken. Onder andere de zeldzame korensla is hier aangetroffen.
Wandelen in Olst
De regio hier leent zich erg goed om te wandelen. Eerder al schreef ik over de uiterwaarden in dezelfde gemeente: de Duursche Waarden en de oude steenfabriek Fortmond. Maar wil je nog dichter in de buurt van Olst blijven, dan heb je aan de landgoederen De Haere en Nijendal ook meer dan genoeg leuke opties.
Wandelen in Landgoed de Haere in Olst
Voor Landgoed de Haere in Olst zijn meerdere mogelijkheden om te wandelen. Aan het begin, tussen de parkeerplaats en het kasteel, staat een informatiebord met de gemarkeerde wandelroutes. Het zijn er vier en allemaal relatief kort:
- Rood: de Landhuisroute van 2 km.
- Blauw: de Torenroute van 1,5 km.
- Geel: De Steegeroute van 2 km.
- Wit: De IJssellinieroute van 4 km.
Wandelen in Landgoed Nijendal in Olst
Landgoed Nijendal is zoals gezegd een heel andersoortig landgoed en oogt veel meer als een “normaal” natuurgebied. Het startpunt voor wandelingen in de Nijendal ligt aan de Molenweg in Olst. Rijd vanaf de Lange Dijk de Molenweg in; je bent bestemmingsverkeer dus kunt het verbodsbord negeren. Na een paar honderd meter de onverharde weg in naar de parkeerplaats.
Ook bij het Nijendal staat een informatiebord met enkele gemarkeerde wandelroutes:
- Blauw (2,4 km)
- Oranje (2,9 km)
- Geel (6,6 km)
De Blauwe route is op zich het leukste hier, maar gaat helaas niet rondom het vennetje, wat wel een van de mooiste plekjes is in dit gebiedje.
Wandelen in De Haere en Nijendal in Olst combineren
De landgoederen De Haere en Nijendal in Olst liggen dusdanig dicht bij elkaar dat je ze prima kunt combineren in één wandeling. Er is zelfs een rondwandeling die beide landgoederen aandoet; de paarse route van 8,1 km. Als je die samenvoegt met een van de kortere rondjes in beide gebieden, dan krijg je een mooie wandeling van 10 tor 15 kilometer.
Als voorbeeld heb ik in onderstaand wandelkaartje de blauwe route van Nijendal met de blauwe route van De Haere samengevoegd met behulp van de paarse rondwandeling. Dit resulteert in een wandeling van 11,5 kilometer. Het wandelkaartje en een gpx van deze route kun je onderaan het artikel downloaden. Ik heb deze route niet zelf gewandeld, dus kan niet oordelen of de markering voldoende is. (Overigens loop ik zelf het liever op gpx dan als een padvinder op zoek te moeten naar verstopte paaltjes in het bos, maar dat terzijde).
Een andere mogelijkheid om beide gebieden te combineren zijn met de Trage Tocht De Haere (€2,50 per wandeling, of €13,50 per jaar voor een abonnement). De Trage Tocht is 15 kilometer, niet gemarkeerd maar doorgaans we met een goede routebeschrijving en gpx.
Praktische Informatie over wandelen in Olst in Landgoed De Haere en Nijendal
- Adressen
- Startpunt De Haere: Haereweg 4, Olst
- Startpunt Nijendal: Molenweg 3, Olst
- Horeca: in kasteel de Haere (op vrijdag tot zondag)
- Wandelroutes gemarkeerd via de startpunten
Wandelen tussen Nijendal en de Haere, wandelkaartje en gpx
Met de paarse route kun je beide landgoederen met elkaar verbinden. De in de tekst vermelde wandelroute is 11,5 km. Voor uitprinten is het wandelkaartje als pdf beschikbaar. Er is ook een gpx bestand te downloaden via onderstaande knop.
Blijf op de hoogte
Zet nu je emailadres op mijn mailinglist! Af en toe ontvang je een emailtje van me met een overzicht van de nieuwste blogs. De updates komen uit wanneer het uitkomt, dus zeer onregelmatig. Een beetje zoals ik zelf ben dus. Je emailadres wordt alléén voor deze mailing gebruikt.
Plaats een reactie