Helemaal in het Noorden van Limburg bezoeken we de vestingstad Gennep, waar we een korte stadswandeling gaan maken. Het stadje is weinig bekend bij het grote publiek, en tot voor kort ook bij mijzelf. Maar Gennep is een en al historie en dat willen we graag eens met eigen ogen zien.
We kiezen voor de wandelroute Historisch Gennep van Visit Gennep van nog geen 2½ kilometer. De wandeling is ook heel goed te doen met een rolstoel.
Historisch Gennep
Gennep is echt al een heel oude stad. Het ligt strategisch bij een doorwaadbare plaats waar de rivier de Niers uitmondt in de Maas. Ten tijde van de Romeinen kwamen hier de oost-west en de noord-zuid wegen samen. In het jaar 750 moet hier al een kerk hebben gestaan, maar van alle houten gebouwen is niets meer over na een grote stadsbrand in 1597.
De stadsbrand is er ook debet aan dat we niet weten wanneer Gennep precies stadsrechten verwierf. Het is in elk geval voor 1371 geweest, blijkt uit andere documenten. Voorwaar dus echt een oud stadje.
Het “oude” centrum van Gennep bezoeken
Vooraf even wat verwachtingsmanagment. Verwacht bij het bezoeken van Gennep nou niet meteen een mooi behouden historisch centrum. De oude stadskern staat vol met gebouwen en appartementen uit de laatste decennia. Ongetwijfeld functioneel en het voorkomt dat Gennep een openluchtmuseum wordt, maar het doet wel afbreuk aan de historische aanblik van de stad. Dat gezegd hebbende, zijn er nog altijd meer dan genoeg bijzondere bouwwerken in Gennep die een bezoek en een stadswandeling rechtvaardigen.
De wandeling door historisch Gennep
De rivier de Niers bij Gennep
Vanaf de parking loop ik eerst naar de oevers van de Niers, volgens de lokale bevolking de snelst stromende rivier van Nederland. Het is hoe dan ook een mooi plaatje, de rivier die hier aan de noordzijde van Gennep stroomt. Even verderop lopen we langs de plaats waar vroeger de Gennepermolen heeft gestaan. Een graanmolen en later houtfabriek aangedreven op water, gebouwd op de middeleeuwse vestingtoren. Het 19e-eeuwse gebouw staat er nog en huisvest nu een notariaat. Het grote waterrad is er niet meer.
Of de Niers echt de snelst stromende rivier van Nederland is, ik heb het niet kunnen vaststellen. In Zuid-Limburg claimen ze dat de Geul de snelste rivier is en op het oog gaat die inderdaad een stuk sneller en wilder. Maar ja, dat is ook maar op het oog en een momentopname, natuurlijk.
Het raadhuis van Gennep
Een van de hoogtepunten van Gennep bezoeken is ongetwijfeld het stadhuis uit 1617. Het is een oogstrelend historisch gebouw met een achtkantig torentje en aan twee kanten sierlijke trapgevels. Op een van de schoorstenen is een ooievaarsnest.
Het stadhuis is gebouwd ter vervanging van het oude stadhuis dat door de brand in 1597 verwoest was. Het gebouw werd toentertijd vanwege ruimtegebrek na de brand voor van alles en nog wat gebruikt. Het heeft bijvoorbeeld dienstgedaan als klaslokaal, maar ook als gevangenis (volgens de schoolkinderen waarschijnlijk ongeveer hetzelfde), postkantoor, noodkerk en wat dies meer zij.
Vandaag de dag wordt het nog steeds voor van alles en nog wat gebruikt. Het is de plek waar Sinterklaas jaarlijks welkom wordt geheten, waar de sleuteloverdracht plaats vindt met carnaval, waar je kunt trouwen. Ook de VVV is nu in het stadhuis gevestigd. En, na al die eeuwen, is het ook nog steeds de plek waar de gemeenteraad van Gennep vergadert.
Het Petershuis
In een van de oudste panden van de stad is nu een cultuur-historisch museum gevestigd. Het ligt direct naast het oude stadhuis op de hoek van de Niersstraat en de Torenstraat. Oorspronkelijk was dit een pakhuis uit het einde van de middeleeuwen. De Nierstraat, waar het aan ligt, is een van de gezelligste straatjes van Gennep.
Het Ellen Hoffmannplein
Nog steeds dicht in de buurt van het oude stadhuis en direct aan het nieuwe gemeentehuis ligt het Ellen Hoffmannplein. Dit plein is feitelijk een groot kunstwerk van keramiek van 600 m2: een centrale fontein en bijna 20 hele en halve cirkels opgebouwd uit mozaïek. Ellen Hoffmann was een Joodse inwoner die de Tweede Wereldoorlog niet overleefde en staat daarmee symbool voor alle slachtoffers van oorlog en geweld. Er is trouwens ook een aparte digitale wandeling beschikbaar over (de Joden van) Gennep in de Tweede Wereldoorlog.
Het plein is bijzonder om twee redenen. Enerzijds is dit een kunstuiting is van de inwoners zelf. In totaal hebben 280 inwoners aan het mozaïek gewerkt, waarbij verschillende cirkels vaak door verschillende verenigingen zijn vervaardigd. Anderzijds omdat Gennep een heel oude traditie heeft in het pottenbakken en de keramiek. Ook over de keramiek en over kunst is een aparte wandelroute beschikbaar via Visit Gennep.
De Martinustoren
Met de Tweede Wereldoorlog nog vers in gedachten, naderen we een losstaande toren. Het is de Martinustoren en dat de toren er eenzaam bij staat heeft ook alles te maken met de oorlog, want de toren heeft de oorlog wel overleefd, maar de kerk zelf niet. Dat de toren er nog wel staat is op zich al een wondertje. Het is de enige toren langs de Maas tussen Roermond en Mook (bij Nijmegen), die na de Tweede Wereldoorlog nog overeind staat.
Tegenwoordig kun je de Martinustoren in Gennep bezoeken: het is namelijk een bezoekerscentrum. En je kunt hem helemaal beklimmen als je wilt. Van boven heb je een mooi uitzicht over het land van de Niers en over Gennep zelf. De toren is weliswaar rijksmonument, maar ook weer niet zo heel erg oud: 1869. Het is de neogotiek van Pierre Cuypers uit Roermond, die bijna geheel Katholiek Nederland rond 1900 van nieuwe kerken voorzag (en Amsterdam van een Centraal Station en een Rijksmuseum).
Vestingstad Gennep: wandelen door een gracht en door een stadspoort
Je realiseert het je misschien niet als je een bezoek brengt aan Gennep, maar het is wel degelijk een vestingstadje. Het had een stevige stadsmuur en een vestinggracht rondom ter verdediging. De gracht is op een gegeven moment drooggevallen en gebruikt als moestuin. Het heet toepasselijk Groene Gracht en is tegenwoordig vooral een soort stadspark.
Ook de oude stadsmuur kun je deels nog terugvinden. Van de vier stadspoorten die er ooit waren, is er nog een over. Dat is de Nieuwe Poort, waar je tijdens deze stadswandeling door Gennep doorheen mag. Deze poort is “pas” aan het einde van de Tachtigjarige Oorlog aangebracht in 1635 om de boeren de mogelijkheid te geven hun vee naar de velden aan de Maas te brengen.
Het Jan Lindersplein
Dan komen we langzaamaan bij het Jan Lindersplein. Voor de Limburgers onder ons: hier is Jan Linders ooit begonnen met zijn eerste supermarkt. Voor wie niet uit Limburg komt: Jan Linders is zeg maar de Albert Heijn van het zuiden, met filialen is zowel elke Limburgs dorp van enige betekenis.
Het plein geeft mij erg dubbele gevoelens. Historisch is het een interessante plek. Hier stond ooit de Zandpoort, de grootste en belangrijkste stadspoort van Gennep. Helaas is er van de stadspoort nu helemaal niets meer over. Wel kun je op de straat aan roestvrijstalen plaatjes zien hoe de poort ooit stond. Maar pas op, want de auto’s rijden er ook hard overheen. De bebouwing rondom het plein is modern en niet heel erg sfeervol, een architectuur die de tand des tijds vrees ik niet gaat overleven. Het vloekt stiekem ook wel een beetje met de mooie oude geveltjes die je er ook nog kunt vinden, zoals op de hoek Zuidwal-Zandstraat.
Het plein zelf is veel gras en in de hoek tref je de keramiekmuur. Ongeveer op de plaats waar ooit de stadsmuur stond, is nu een witte muur met nissen. Daarin staan de historische gebouwen van Gennep, maar dan uitgebeeld in keramiek, door de lokale kermist Pieter Arts. We zien onder andere het stadhuis en het Petershuis weer terug.
De nieuwe Martinuskerk
Tenslotte komen we weer terug bij ons startpunt en kijken we nog even naar de kerk daar. Het is de Martinuskerk uit 1954 en gebouwd als vervanging voor de in de oorlog verwoeste kerk. In de toren vind je de klokken die daarvoor nog in de Martinustoren hingen. Twee uit de 17e eeuw van Hemony en een heel oude uit 1434. De kerk is dus nieuw, maar wel erg mooi en nu al rijksmonument. En eigenlijk is het ook best wel een erg mooi gebouw. Grotendeels baksteen, maar de voorkant uit mergel. Klassieke zuilen aan de voorkant en een losstaande toren.
Voor de kerk staat een standbeeld van Sint-Maarten die zijn mantel deelt met een bedelaar. Het beeld is “geschonken door vele gevers” in 2000.
Gennep bezoeken aan de hand van de stadswandeling
Er zijn meerdere wandelingen die je in en om Gennep kunt doen. Ik heb gekozen voor de wandeling Historisch Gennep van Visit Gennep. Deze wandeling neemt je in vogelvlucht mee langs alle hoogtepunten van deze oude vestingstad. Maar er zijn ook veel meer wandelingen mogelijk met een duidelijker thema.
Rollend Gennep bezoeken: historische rolstoelwandeling
Met een zoon die voor wandelingen afhankelijk is van een rolstoel kijk ik altijd kritisch naar drempels of andere belemmeringen. De wandeling wordt immers aangeboden als rolstoelvriendelijk. En ik moet zeggen dat de wandeling inderdaad zo rolstoelvriendelijk als mogelijk is. Ik heb werkelijk geen één noemenswaardige drempel gezien en dat heb ik ook wel eens anders meegemaakt.
De Martinustoren kun je niet met een rolstoel beklimmen (er is geen lift). Voor de volledigheid: voor enkele van de hier getoonde foto’s ben ik wel van de stoep afgegaan. En voor de keramiekmuur zul je een stuk door het gras moeten rollen.
Rondom Gennep
Het centrum van Gennep heb je met een uurtje of twee ook wel weer gezien. Het is zeker niet heel erg groot. Maar gelukkig is er ook in de omgeving nog veel moois te ontdekken.
Het Genneperhuis was ooit een burcht precies op de plaats waar de Niers uitmondt in de Maas. Ooit was het waarschijnlijk een Romeins fort, later de burcht voor de Heren van Gennep. In 1710 is het verwoest door de Fransen in de Spaanse Successieoorlog. De ruïneresten zijn onlangs gerestaureerd en kun je bezichtigen.
Aan de andere kant van de Maas ligt een heel bijzonder natuurgebied: de Maasheggen. Dit UNESCO biosfeergebied is het oudste cultuurlandschap van Nederland en een van de meest bijzondere wandelgebieden in de streek.
Praktische informatie over Gennep bezoeken met de historische stadswandeling
- Lengte 2,3 kilometer
- Volledig rolstoel- en kinderwagenvriendelijk
- Startpunt is de grote parkeerplaats Martinushof bij de Sint Martinuskerk. Let op: Google Maps kent “Martinushof” niet. Kies dan voor de camperplaats, Niersdijk 1, dan kom je ook bij de parkeerplaats aan.
- Meer informatie over deze en andere wandeling in Gennep, zie Visit Gennep.
- De wandelroute is ontwikkeld door Bezoekerscentrum Martinustoren.
Hoogtepunten tijdens het bezoeken van historisch Gennep
- De Martinustoren
- Oude stadhuis uit 1617
- De Niers
- Ellen Hoffmannplein
- Stadsmuur en stadspoort
GPX van de wandelroute door Gennep
Je kunt het gpx-betand van de wandelroute door Gennep downloaden via ondertaande knop
Blijf op de hoogte
Zet nu je emailadres op mijn mailinglist! Af en toe ontvang je een emailtje van me met een overzicht van de nieuwste blogs. De updates komen uit wanneer het uitkomt, dus zeer onregelmatig. Een beetje zoals ik zelf ben dus. Je emailadres wordt alléén voor deze mailing gebruikt.
Bewaren op Pinterest
Plaats een reactie