Bunker 599, ooit een onverwoestbaar onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, is nu een doorgezaagde bunker. Je kunt er letterlijk doorheen lopen.
Een bunker doorzagen, je moet er maar opkomen. Ontwerpbureau RAAAF samen met Atelier de Lyon voerden dit op het oog bizarre idee uit. En het resultaat is een fantastisch kunstwerk. Een kunstwerk dat én aan het denken zet, én dat het oog streelt. Een fotohotspot van jewelste.
Andere micro-hotspots in Gelderland
- Niet ver hiervandaan een unicum: een driedijkenpunt in het Land van Maas en Waal
- In Houten tref je een Landingsbaan voor Buitenaardse Culturen.
- De Zevensprong in Ruurlo, de locatie van de legendarische tv-serie
- Een genezende Koortsboom bij Nijmegen
De nieuwe Hollandse Waterlinie
Om de doorgezaagde bunker goed te kunnen begrijpen is het handig iets achtergrond te kennen over de Nieuwe Hollandse Waterlinie. De Nieuwe Hollandse waterlinie was een verdedigingslijn van Muiden bij het IJsselmeer tot het Biesbosch bij Zeeland. Om de steden van Holland te beschermen konden langs deze lijn brede stroken land onder water gezet worden en zo vijandelijke troepen worden tegenhouden. De Nieuwe Hollandse Waterlinie functioneerde tussen 1815 tot aan de Tweede Wereldoorlog. Toen bleken vliegtuigen en parachutisten niet onder de indruk van wat ondergelopen polders.
De Nieuwe Hollandse Waterlinie is sinds juli 2021 samengevoegd met de Stelling van Amsterdam tot Hollandse Waterlinies en gezamenlijk UNESCO Werelderfgoed. Erfgoed, want functioneel is de waterlinie bij hedendaagse oorlogsvoering niet meer.
- Niet ver hiervandaan ligt Nieuw Fort Sint Andries. Dat was onderdeel van een andere waterlinie, de Zuiderwaterlinie en van de Stelling van ’s Hertogenbosch. De Duitsers hebben het fort in 1945 opgeblazen, de ruïne is openbaar toegankelijk. Lees mijn blog over Nieuw Fort Sint Andries voor meer info.
Doorgezaagde Bunker 599 in de Hollandse Waterlinie
Tegenwoordig is de Nieuwe Hollandse waterlinie een mooi, groen en open gebied, waar veel te zien is. Langs de Nieuwe Hollandse Waterlinie vind je tientallen forten en kazematten. En honderden betonnen bunkers die dienden als schuilplaatsen. Bunker 599 was één daarvan. En zeker niet de enige dus. Dat zie je ter plaatse al direct: om de honderd meter staan de bunkers op een rijtje en als je de Diefdijk afrijdt staan er nog vele meer.
De bunker als kunstobject
Bunker 599 is dus maar één van de ongeveer 700 bunkers, maar wel een bijzondere. Want bunker 599 is in 2010 doorgezaagd. En dat op zich is al een huzarenstukje. Bunkers zijn er niet om doorgezaagd te worden, die zijn er juist om niet doorgezaagd te worden. Maar dat besef je eigenlijk pas als je er een ziet die wel is doorgezaagd.
Op zich vreemd om een historisch gebouw door te zagen. Stel je voor dat we bijvoorbeeld een prima functionerende molen of een oude kerk doorzagen, alleen maar om de binnenkant te kunnen zien. De ontwerpbureaus wilden met het doorzagen van de bunker dan ook een statement maken over hoe Nederland omgaat met haar erfgoed. Juist door het te “verminken”, ga je anders aankijken tegen deze en de honderden andere bunkers. Het is misschien wat ironisch dat Bunker 599 precies na het doorzagen zelf een Rijksmonument is geworden.
De doorgezaagde bunker als historische informatiebron over de Nieuwe Hollandse Waterlinie
Maar behalve als statement, vertelt de doorgezaagde bunker ook het verhaal van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Je krijgt voor het eerst een inkijkje in de binnenkant van deze bunkers. Je ziet hoe krap het eigenlijk is, en hoe geïsoleerd je bent van de buitenwereld als je erin zou moeten zitten.
Maar ook de omgeving vertelt je over de Nieuwe Hollandse Waterlinie. In een rechte lijn voor de bunker gaat een steiger het water in, aan weerszijden geflankeerd door palen. Deze palen geven aan hoe hoog het water zou komen, als het land onder water gezet wordt. De zogenaamde inundatiehoogte.
De doorgezaagde bunker als esthetisch landschapsobject
Maar ook als je helemaal niets geeft om kunst of historie, dan nog is het leuk om hier even een kijkje te nemen. De doorgezaagde bunker, tegen de dijk aan, uitkijkend over het water, het is gewoon een prachtig lijnenspel. Niet voor niets komen er veel fotografen om zich hier helemaal uit te leven. Waaronder ik dus.
Natuur in de omgeving van de doorgezaagde bunker
Wil je iets langer blijven dan alleen een half uurtje dat ik als grens voor micro-hotspots hanteer, dan kan dat. Er is namelijk best nog meer te zien op deze locatie. Watervogels, bijvoorbeeld. Toen ik er was waren veel van de palen bezet door aalscholvers en een enkele meeuw. De steiger was overigens grotendeels ondergepoept en daardoor heel erg glad en extra spannend.
Het gebied waar de doorgezaagde bunker staat is het natuurgebied Molenkade van Staatsbosbeheer. De plas dient als waterberging voor overtollig water en zware regenval. Helemaal voorbereid op het nieuwe klimaat, dus, en bovendien toepasselijk binnen de historische setting. Daarachter ligt een gebied met grienden en enkele hooilanden. Je kunt hier prima wandelen; een rondje Molenkade is ongeveer 3 kilometer lang.
De doorgezaagde bunker en andere onderdelen van de Nieuwe Hollandse Waterlinie aandoen met een Klompenpad
Bunker 599 is bovendien een onderdeel van een klompenpad. Het Goilberdingenpad vanuit Culemborg leidt je langs bijzonderheden van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, zoals fort Everdingen, en maakt een extra lusje langs de doorgezaagde bunker. Deze wandeling is 15 kilometer. Lees mijn blog over klompenpaden als je nog niet bekend bent met deze wandelingen.
Het adres van de doorgezaagde bunker
De doorgezaagde bunker vind je aan de Diefdijk 5 in Zijderveld. Je neemt het beste de afslag 12 van de A2 bij Everdingen, langs de Carpoolplaats en via de Kerkweg naar de Diefdijk. Daar rechts, de snelweg over en dan zie je het links liggen. Google Maps kent de locatie perfect en loodst je er naartoe.
Mooier als aanrijroute is het om de afslag bij Beesd te nemen en dan binnendoor over de dijken naar de doorgezaagde bunker. Het rivierenland hier is schitteren met prachtige huizen onder de dijken. Overduidelijk aan de daken dat hier in de regio geen gebrek aan riet was. Wij werden bij het bezoek aan molen De Vrijheid in Beesd gedwongen deze weg te nemen door een afsluiting van de A2, maar dat was qua scenery eigenlijk vooral een gelukje.
Parkeren bij de doorgezaagde bunker
Parkeren kan even voorbij de doorgezaagde bunker. Om daar te komen moet je een steil weggetje de dijk af. Als je vanaf de snelweg komt moet je een héél scherpe bocht naar links maken (wellicht één of twee keer steken). De parkeerplaats ligt ongeveer 100 meter van de bunker af.
Hoe dan?! Een bunker doorzagen?
Rest de vraag hoe je in hemelsnaam een onverwoestbare bunker doorzaagt. Het doorzagen van een bunker vind je niet op wikiHow. Het is dan ook niet zomaar een doe-het-zelfproject. De makers gebruikten er een diamantzaag voor (heb ik niet in mijn gereedschapskist) en deden er vier weken over (heb ik geen ruimte voor in mijn agenda).
Wil je zien hoe de klus geklaard is? In onderstaand filmpje leggen ze het uit.
Jaaaa, gaaf hè? Ik ben er ook pas geweest! Ik vond het een heel bijzondere plek en echt een toffe plek om foto’s te maken. Interessant ook qua historie, dus zeker een aanrader om een keer naartoe te gaan.
Je foto van de aalscholvers vind ik ook mooi!
Dank je! Die aalscholvers zaten zo heerlijk op een rijtje. Dus direct de telelens ervoor gezet en schieten maar. Die bunker moest maar even wachten, die liep toch niet weg 😉
Bijzonder dat de bunker pas na het doorzagen een Rijksmonument is geworden. Hij ziet er dan ook echt wel heel gaaf uit hoor!