grenspalen Brandtoren

Wandeling bij de Brandtoren: grenspalen bij Reusel

Home » Wandelen » Wandelen in Nederland » Wandelen in Noord-Brabant » Wandeling bij de Brandtoren: grenspalen bij Reusel

We maken een wandeling langs grenspalen vanuit de Brandtoren bij Reusel. In dit stuk Brabantse Kempen liggen twee natuurgebieden waar we doorheen wandelen. Het zijn de Peelse Heide en de Reuselse Moeren. Er zijn diverse wandelmogelijkheden vanuit de Brandtoren, maar vandaag komen we specifiek voor de grenspalen tussen België en Nederland. En zo combineren we stukjes typisch Brabantse natuur, bijzonder erfgoed en onze hobby, grenspalen verzamelen.

De route van de wandeling langs grenspalen vanuit de Brandtoren bij Reusel

We starten de wandelroute van 15 kilometer bij Natuurpoort De Brandtoren. Dat is een levendige entree tot de Peelse Heide. Hier tref je onder andere een taverne (de Ouwe Brandtoren). Ook vind je er een Outdoorpark met uitkijktoren annex klimwand (van dezelfde ontwerper als de uitkijktoren in de Lommelse Sahara).

wandeling door de akkers bij de Brandtoren in Reusel

Vanuit het startpunt wandelen we eerst tussen de akkerlanden door richting de Reuselse Moeren waar we uiteindelijk de Grensweg bereiken. En precies zoals de naam aangeeft is deze weg de grens tussen het Nederlandse Noord-Brabant en de Belgische provincie Antwerpen.


Lees ook dit overzicht met de mooiste grenswandelingen van Nederland


Lange tijd volgen we de Grensweg en dus de grens, telkens een grenspaaltje meepikkend. Tot we op de rand van de Peelse Heide zijn. Hier maakt de grens een harde knik naar rechts, maar wij gaan links de Peelse Heide. Zigzaggend keren we weer terug bij het startpunt bij de Brandtoren.


Grenspalensafari: 5 grenspalen bij de Brandtoren

Het is dus een mooie natuurvolle wandeling vanuit de Brandtoren. Maar het belangrijkste doel vandaag is het vinden van grenspalen. Na de onafhankelijkheid van België in 1839 werd uiteindelijk in 1843 de officiële grens tussen beide landen vastgelegd.

Grensweg Reusel
De grensweg. Links de Reuselse Moeren in Noord-Brabant (NL), rechts weilanden in de provincie Antwerpen (B).

Langs de gehele grens van Vaals tot aan de Noordzee zijn zo’n 400 grenspalen geplaatst. Genummerd van 1 in Limburg tot 369 in Zeeland. De exacte posities zijn bij wet vastgelegd. Nog altijd staan de gietijzeren paaltjes er en nog altijd worden ze (meestal) keurig onderhouden.

Grenspaal 202 tijdens wandeling bij de Brandtoren

Vreemd mischien, maar er zijn meer mensen dan je denkt die het leuk vinden om alle grenspalen te verzamelen. En als je je afvraagt wat voor dwazen dat doen dan is het antwoord: ik. Vraag me niet waarom. Maar is niet iedere hobby een beetje zinloos? Het is in elk geval een goed excuus voor een wandeling in een voor mij nog onbekend gebied. De meeste grenspalen liggen immers in mooie natuurgebieden.

Grenspaal 201 Reusel

Hier tussen de Reuselse Moeren en de Peelse heide kun je vrij eenvoudig grenspalen 198 tot 202 fotograferen. En even aanraken (ik geef ze zelf altijd even een bemoedigend schouderklopje). Grenspaal 202 staat op de hoek van de Reuselse Moeren en bij een nu net wat minder idyllisch industrieterrein. Je moet er net even een paar honderd meter voor heen en weer.


Lees hier alles over de grenspalen op de grens tussen Nederland en België


De overige grenspalen staan letterlijk op de Grensweg, een brede zandweg met links Nederland en rechts België. Na het oversteken van de provinciale weg komen we er nog een paar grenspalen vrij dicht bij elkaar tegen. Sommige liggen net een paar meter het bos in, andere staan bijna letterlijk in de weg.

Grenspaal 200 bij de Peelse Heide bij de Brandtoren
Grenspaal 198 tijdens wandeling bij de Brandtoren

De natuurgebieden tijdens de wandeling vanuit de Brandtoren

De Reuselse Moeren

Qua natuurbeleving een van de mooiste stukjes van deze Grenspalenwandeling bij de Brandtoren in Reusel zijn de Reuselse Moeren. Het ligt midden tussen de akkerlanden. Die kunnen alleen bestaan doordat het ruige en moeilijk toegankelijke hoogveen ooit is ontgonnen. Maar om de een of andere reden is er nog een klein stukje origineel hoogveen overgebleven. De Vaartloop die gegraven is om het veengebied droog te leggen, wordt nu met enkele stuwen door Staatsbosbeheer onschadelijk gemaakt. Het waterpeil blijft daardoor hoog.

Wandeling langs een stuw in de Vaartloop Reuselse Moeren

Het gebied is een klein (152 hectare) maar ontegenzeglijk mooi wandelparadijsje. Je loopt er tussen dik begroeid bos langs een even dik begroeid ven. Je ziet weinig van het ven, juist doordat het zo dichtbegroeid is. Maar de oevers waar de bomen met de stammen in het water staan hebben iets mystieks en geheimzinnigs.

Reuselse Moeren
Bos in de Reuselse Moeren

Het water kan er overigens ook te hoog staan. Te hoog voor wandelaars in elk geval. Wij liepen hier netjes over het officiële knooppuntennetwerk, dus geen obscure paadjes zou je denken. Maar het water stond daar op dat moment tot scheenbeenhoogte. Ook de alternatieve paadjes liepen uit op diepe plassen. Uiteindelijk hebben we met dode boomstammen een provisorisch bruggetje gemaakt en met droge schoenen de overkant weten te bereiken. Een onverwacht mini-hoogtepuntje tijdens deze wandeling voor mijn elfjarig zoontje. Voor mij met duur fotoapparatuur in mijn rugzak ook spannend, maar dan anders.

Nattigheid in de Reuselse Moeren

De Peelse Heide

Hoe anders is de Peelse Heide. Ook hier was ooit veengebied, maar zo’n tien jaar voor de Tweede Wereldoorlog ontgonnen en beplant met grove den. Ongetwijfeld voor de houtproductie vanwege de enorme vraag naar hout door de steenkolenmijnen. Alles voelt hier ook als voormalig productiebos. Dat komt door het dennenhout natuurlijk, wat eigenlijk een exoot is in Nederland. Alle grove den in Nederland is ooit met buitenlands zaad aangeplant. Maar het komt ook door de kaarsrechte wegen in het bos.

Wandeling door het productiebos de Peelse Heide bij de Brandtoren

Cultuurhistorie bij natuurpoort de Brandtoren bij Reusel

Behalve natuur kom je bij deze wandeling vanuit de Brandtoren ook behoorlijk wat cultuurhistorisch erfgoed tegen. Uiteraard zijn de grenspalen zelf al een vorm van erfgoed. Maar behalve dat is er nog genoeg ander moois te vinden. Er is overigens nog meer dan wat ik hieronder beschrijf, zoals de Januskop en de Reusele kei.

Wandeling langs de Dodendraad bij de Brandtoren

De grens tussen Nederland en België staat niet alleen bekend vanwege de grenspalen uit 1843. Maar ook vanwege het eerste IJzeren Gordijn uit de geschiedenis: de Dodendraad. Tijdens de Eerste Wereldoorlog waren er veel vluchtelingen uit het door Duitsland bezette België naar Nederland. Om die stroom in te dammen, legden de Duitsers een grensafbakening aan langs de gehele grens. Die afbakening bestond uit ijzeren draden met daarop een dodelijke elektrische spanning van 2000 Volt.

De Dodendraad bij de Brandtoren

Na de Eerste Wereldoorlog werd de Dodendraad in rap tempo afgebroken, vooral omdat ijzer door de oorlog schaars was geworden. Lange tijd was de draad zelfs in verdwenen uit de geschiedenisboekjes. Sinds een jaar of twintig is deze markante geschiedenis echter herontdekt. Op diverse plaatsen langs de grens zijn reconstructies van de Dodendraad gemaakt.

Dodendraad Reusel in Peelse Heide

Ook op de Peelse Heide treffen we een reconstructie aan, een project van de Heemkunde Werkgroep Reusel. We zien de Dodendraad met de porseleinen isolatoren. Aan weerszijden ervan een afbakening ervan met prikkeldraad (om veiligheidsredenen nu met glad draad nagebootst). Ook staat er een wachthuisje en het waarschuwingsbord “Achtung, Hochspannung-Lebensgefahr”. Dit soort bordjes waren niet overbodig. Aan het begin van de 20e eeuw waren veel mensen nog onbekend met het fenomeen elektriciteit. Ze wisten vaak niet eens dat dit dodelijk kon zijn.

Bord dodendraad bij wandeling bij de Brandtoren
Wachthuisje Dodendraad

Stenen der Zaligheden

Reusel is een van “De Acht Zaligheden”. Dat klinkt een stuk aangenamer dan dat het ooit bedoeld was. Het werd ooit gebruikt als spotnaam voor een achttal arme dorpen hier in de woestenij. Die spotnaam zou gegeven zijn in de periode 1830-1839. Inderdaad, de periode dat België voor onafhankelijkheid streed. Als gevolg daarvan hier veel soldaten gevestigd waren uit rijkere delen van Nederland.

Stenen der Zaligheden bij wandeling vanuit Brandtoren

De acht dorpen hebben ook oorspronkelijk allemaal het achtervoegsel -sel: Hulsel, Netersel, Wintelre (vroeger Wintersel), Knegsel, Eersel, Duizel (vroeger Duisel), Steensel en dus Reusel. Het achtervoegsel -sel komt uit het Latijn en betekent zoiets als “woning”. De Acht Zaligheden zouden ook kunnen slaan op de manieren om gelukkig (zalig) te worden. Deze zaligspekingen werden opgesomd door Jesus in de Bergrede.

Niet ver van de Brandtoren is 2001 een aantal keien geplaatst. Geezamenlijk vormen die een plattegrond van dit deel van de Kempen. Elke steen stelt daarbij een van de dorpen voor. De verzameling stenen ligt precies in de juiste windrichting en op een schaal van 1 op 1000. Elk dorp heeft een van de zogenaamde zaligheden toegewezen gekregen die erbij vermeld worden. Reusel is daarbij de barmhartige: “Zalig de barmhartigen, want zij zullen barmhartigheid ondervinden”.

Stenen der Zaligheden: Reusel de barmhartige
De steen van Eersel

De grote en de kleine cirkel op de Peelse Heide

Je zou het, met een gecombineerde Engels-Franse term, land art avant la lettre kunnen noemen. Midden in de Peelse Heide, vlak bij de Brandtoren en de Stenen der Zaligheden, komen we opeens kromme wegen tegen. Zo vormen de paden op eens de twee cirkels. Dit was een idee van de een gemeenteambtenaar ten tijde van de ontginning van de heide en de bosaanplant. Deze ambtenaar had zijn inspiratie opgedaan in Parijs.

De grote cirkel komt qua grootte overeen met het Place de l’Étoile. Dat is het plein in Parijs met de Arc de Triomphe (nu bekend als het Place Charles de Gaulle). De afstand tussen de cirkels is gelijk aan de afstand tussen het Place de l’Étoile en het Place de la Concorde.

De grote cirkel op de Peelse Heide is nu een open terrein met heide en zonder bomen. Je herkent die cirkels duidelijk op de plattegrond (zie het kaartje met de wandelroute). Ook piloten in de Tweede Wereldoorlog maakten dankbaar gebruik van de cirkels als herkenningspunt.

Praktische informatie over de wandeling vanuit Natuurport de Brandtoren bij Reusel

  • Lengte: 15 kilometer
  • Startpunt: Natuurpoort de Brandtoren, Burgemeester Willekenslaan 4, Reusel (google maps)
  • Voldoende parkeergelegenheid bij Natuurpoort de Brandtoren.
  • Horeca: bij het start- en eindpunt
  • Grote en kleine cirkel op de Peelse Heide zijn onderdeel van natuurgebied De Brabantse Kempen
De grote cirkel bij de Brandtoren op de Peelse Heide
Midden op de grote cirkel van de Peelse Heide

Hoogtepunten tijdens de wandeling bij de Brandtoren

  • Grenspalen
  • Peelse Heide
  • Reuselse Moeren
  • Stenen der Zaligheden
  • Reconstructie van de Dodendraad uit de Eerste Wereldoorlog

GPX-bestand van de grenspalenwandeling bij Reusel vanuit de Brandtoren

Een gpx-bestand van de wandeling kun je downloaden via de knop hieronder.

Blijf op de hoogte!

Zet nu je emailadres op mijn mailinglist! Af en toe ontvang je een emailtje van me met een overzicht van de nieuwste blogs. De updates komen uit wanneer het uitkomt, dus zeer onregelmatig. Een beetje zoals ik zelf ben dus. Je emailadres wordt alléén voor deze mailing gebruikt.

Gerelateerde berichten

  1. wandelen De Pals
  2. dodendraad hamont achel

Plaats een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

4 comments