De Trage Tocht Kanne is een écht internationale wandeling, waarbij je zelfs kunt wandelen over het fort Eben-Emael. Start en finish in het Vlaamse Kanne, maar al snel loop je Wallonië in en kun je je beste Frans oefenen. Aan het einde loop je nog even Nederland in over de Sint Pietersberg en langs d’n Observant.
Een hoogtepunt van deze wandeling, letterlijk en figuurlijk, is het fort Eben-Emael, net buiten Kanne. Dit gigantische fort uit 1939 ligt er nu verlaten bij. Hoewel, verlaten? Op een zonnige dag in het weekend ben je zeker niet de enige die hier een wandeling maakt. En dat is zeer terecht, want hier wandelen is heel bijzonder.
>>> Lees mijn laatste blogs als eerste: volg me op Facebook
Startpunt van de Trage Tocht Kanne: Kanne
Met enige regelmaat kom ik in Kanne en ik vind het altijd weer een bijzonder plaatsje. Het ligt tegen de grens met Nederland aan, maar het oogt meteen heel erg buitenlands. Alsof je zo van Maastricht Frankrijk instapt. Kanne ligt op een soort van drielandenpunt: op de grens van Vlaanderen, Wallonië en Nederland.
>>> Lees ook mijn verzamelblog met de mooiste grenswandelingen van Nederland.
Kanne is nogal ruw doormidden gekliefd door het Albertkanaal, de waterverbinding van Luik naar Antwerpen. Het Albertkanaal zal de rode draad van de hele wandeling blijken te zijn. We zien hem vanuit alle hoeken en steken hem tweemaal over. Het Albertkanaal is een soort van tweelingbroer van het Julianakanaal in Nederlands Limburg, ook gegraven in de jaren ’30 en bedoeld om de mijnen en industrie in deze regio te ontsluiten. Het meest eenvoudig zou zijn geweest de Maas bevaarbaar maken, maar België stak daar een stokje voor uit vrees voor de concurrentie van Rotterdam voor Antwerpen. Uiteindelijk besluiten de beide landen dan maar zelf een kanaal te graven.
We steken het Albertkanaal al heel snel over via de 120-meterlange hangbrug uit 2005. Door de bochtige aanloop naar de brug aan beide zijdes oogt de brug sierlijk. Even passeer je de ingang van de grotten van Kanne (met afstand de leukste te bezoeken mergelgroeve van Limburg). Dan steek je de taalgrens over en wandel je langs het beekje de Jeker naar het fort Eben-Emael.
Fort Eben-Emael, het sterkste fort van Europa
De Trage Tocht Kanne laat je wandelen dwars over één van de meest bijzondere plekken in de regio: het fort Eben-Emael, het sterkste fort van Europa rond de Tweede Wereldoorlog.
Het is de jaren ’30 van de vorige eeuw. België bereidt zich voor op een mogelijke inval van Duitsland. De zwakste plek in de verdediging van België is hier, bij het dorpje Eben-Emael tussen Luik en Maastricht. Hier konden de Duitsers in 1914 nog eenvoudig binnendringen omdat het gebied onverdedigd was. Nu werd hier het sterkste fort van de Europa aangelegd. België zou zich nu niet zonder slag of stoot gewonnen geven.
Het fort is gigantisch: 750 bij 950 meter ingegraven in de mergel van de Sint-Pietersberg. Drie niveaus diep. Helemaal onderin bevindt zich de kazerne met onder andere 24 slaapzalen. Twintig meter daarboven kazematten, allemaal verbonden met in totaal 6 kilomater aan ondergrondse gangen. Op het maaiveld van het plateau, 40 meter hoger dan de kazematten, cirkelvormige geschutsbunkers. In totaal biedt het fort aan 1200 manschappen plaats.
Het fort Eben-Emael wordt aan de oostkant begrenst door het Albertkanaal en een 65 meter hoge mergelwand. De belangrijkste taak van het fort is dan ook om de drie bruggen over het Albertkanaal te bewaken. Het fort kost 24 miljoen frank, een vermogen zeker tijdens de economische crisis van de jaren ’30. Het is deels ook bedoeld als werkverschaffing vanwege de hoge werkloosheid.
En dan wordt het 10 mei 1940. Duitsland valt tegelijkertijd Nederland, België en Luxemburg aan. Paratroepers worden op het plateau gedropt. En dat is nou net de zwakke plek van het onverslaanbaar geachte fort. De meeste observatiekoepels en gevechtstorens werden snel uitgeschakeld door het gebruik van “holle lading”, een nieuw type explosief. Holle lading, dat nog steeds gebruikt wordt als antitankwapen, beleeft hier zelfs zijn primeur. Een dag later is het fort in Duitse handen. Het Duitse leger rukt snel op richting het Kanaal.
Wandelen over het fort Eben-Emael
De Trage Tocht Kanne nadert het fort Eben-Emael vanaf de westkant. Rechts zie je een monument, links een grote tank waar kinderen op klimmen en fier op de foto gaan. Dan ga je de berg op langs diverse bunkers en kazematten, waar de kanonnen nog altijd aanwezig zijn.
Na een steile klim van enkele tientallen meters kom je aan op het plateau, waar je letterlijk op het ondergrondse fort Eben-Emael kunt wandelen. Hier tref je de geschutskoepels, die als pasgelande ufo’s op de grond liggen. Je kunt er naartoe lopen, er zijn hier en daar paadjes door het bloemenrijke veld. Je kunt erop klimmen en uitrusten in het zonnetje. Het is vreemd genoeg een bijzonder vreedzaam plekje in schril contrast met tachtig jaar geleden.
Nog even verder wandelen over het plateau van Eben-Emael en je komt bij één van de kazematten bij het uitzichtpunt. En dan snap je opeens waarom dit fort zo strategisch gelegen is. Je hebt hier een fenomenaal uitzicht over de Maasvallei. Op de voorgrond het Albertkanaal, geflankeerd door hoge krijtwanden. Op de achtergrond de Maas en het grindgat Oost-Maarland. En daartussen het sluizencomplex als verbinding tussen de Maas en het kanaal.
Iets meer naar rechts ligt het dorp Ternaaien. Pardon, dit is Wallonië: Lanaye. Het ligt op een langgerekt schiereiland tussen het Albertkanaal en de Maas. En als je de kaart bekeken hebt, dan weet je dat je straks daarbeneden over het schiereiland mag wandelen en de sluizen mag oversteken. Een mooi vooruitzicht.
Langs de bergwanden en mergelgrotten
Maar eerst nog een stuk langs de wanden van de Sint-Pietersberg. Pardon, dit is Wallonië: Montagne Saint-Pierre. Landschappelijk is dit het mooiste deel van de wandeling. Je wandelt hier langs de krijtrotsen te midden van de grazende en blatende schapen. Het gemekker klinkt van overal. Van voren en van boven. Er staat een schaap op de rand van de rots en je vraagt je af hoe vaak een schaap hier naar beneden valt, want de rotsen zijn heel steil.
En hier en daar oude ingangen van mergelgroeves. De groeves zijn niet heel diep, maar groot genoeg om naar binnen te gaan. Bijzonder idyllisch plekje zo. De ideale plek om ’s avonds met een picknickmand en je geliefde de meest romantische avond uit je leven mee te maken. Je kunt hier alleen te voet geraken, dus je hebt het rijk alleen met de enkele andere wandelaars. En met de schapen dan.
Ternaaien en de sluizen
Als je de Sint-Pietersberg afloopt kom je bij de brug over het Albert kanaal en beland je in het verder niet al de bijzondere dorpje Ternaaien. Je loopt nog even door en komt aan bij de Maas. Het is altijd fijn om langs de Maas te mogen lopen. Ik houd van die rivier. Maar ja, ik ben ook geboren Rotterdammer en heb de Maas dus al mijn hele leven lief. Al ben ik er onlangs pas achter gekomen dat de Maas helemaal niet door Rotterdam stroomt, maar dat terzijde.
Het gebied hier tussen Ternaaien en de sluis is erg jong en nieuw. Misschien niet het meest interessante deel van de wandeling, maar dat zal rap veranderen. Onlangs, in 2020, zijn hier heel veel nieuwe bomen geplant ter compensatie van de bouw van de nieuwe sluis. En dat zal het landschap zeker een heel ander aanzien gaan geven. Bovendien heb je vanaf hier dan weer een prachtig uitzicht op de wanden en grotten waar je zojuist nog langs wandelde. En op het fort Eben-Emael, wat maar moeilijk te herkennen is overigens. Niet zo vreemd omdat het bijna volledig onder de grond ligt natuurlijk.
De sluizen hier zijn dus nieuw, geopend in 2015 en geschikt voor veel grotere schepen dan de oude sluizen. De grootste van de vier sluizen is 225 meter lang en 25 meter breed. Het hoogteverschil is maar liefst 15 meter. De sluizen vormen de verbinding voor het vrachtverkeer over het water tussen Maastricht en Luik.
De laatste loodjes: nog éénmaal de Sint-Pietersberg over
Nog een stukje kanaal en dan begint het laatste deel van de Trage Tocht Kanne. Je bent bij het fort Eben-Emael de Sint-Pietersberg al eens overgegaan, dus om terug te komen zal je er toch echt nog een keer over moeten. En ditmaal doen we dat op de flanken van d’n Observant.
D’n Observant is een kunstmatige berg op het plateau van de Sint-Pietersberg. De berg is het directe gevolg van de cementfabriek en de ENCI-groeve. De kalk die nodig is voor de cementproductie lag namelijk 15 meter diep. De aarde daarboven werd in de eerste decennia na de oorlog eerst afgegraven en opgeworpen tot de huidige heuvel. Om te voorkomen dat de aarde zou wegspoelen werden er bomen geplant.
De heuvel is in 1976 opengegaan voor het publiek. Sindsdien heet het ook d’n Observant, naar het voormalige observantenklooster dat hier gevestigd was. Het is hier nu heel aangenaam wandelen, als je tenminste van steile paadjes houdt. Want het is hier af en toe pittig klimmen. De Dutch Mountain Trail, de enige echte meerdaagse bergwandeling in Nederland, kiest niet voor niets de flanken van d’n Observant en de Sint-Pietersberg als laatste loodjes van de meer dan 100 kilometer lange route.
Als het weer wat vlakker wordt, is het met de echte inspanningen wel gedaan. Dan wordt het nog even heerlijk rustig genieten van het schitterende Zuid-Limburgse landschap. Links het Jekerdal, waar je een mooi uitzicht hebt over Kanne en de hangbrug. Rechts de glooiende flanken van de Sint-Pietersberg en de illustere Duivelsgrot. Ooit was de Duivelsgrot een mergelgroeve, later vooral een stal voor dieren, maar inmiddels afgesloten voor het publiek met een stalen deur.
Grenspalen op de Sint-Pietersberg.
Het is niet alleen heerlijk wandelen hier, je kunt ook je hart ophalen bij de vele grenspalen die hier staan. Want het laatste deel van de wandeling loopt ongeveer over de landsgrens tussen Nederland en België. En dat betekent feest voor een fanatieke grenspalenzoeker als ik. Wil je echt voor de grenspalen gaan, pas dan de route van de Trage Tocht Kanne een beetje aan. De voorgeschreven route komt wel in de buurt, maar dan mis je er ook wel een hoop. Het traject dat je hier op de kaart ziet gaat wel langs bijna alle grenspalen die er op de Sint-Pietersberg zijn. Bekijk ook het artikel inclusief kaart over de grenspalen op de Nederlands-Belgische grens.
Het is hier overigens wel grenspalen zoeken voor gevorderden. Het is overduidelijk dat het landschap hier drastisch veranderd is na 1843, want de grenspalen staan soms op de meest onmogelijk plekken. Vaak verborgen diep in het bos of op steile hellingen. Ik heb er één überhaupt niet kunnen vinden. En twee zag ik in de verte maar waren onbereikbaar zonder kleerscheuren. Ik kom van de winter wel eens terug als de begroeiing wat minder is.
Trage Tocht Kanne, conclusie
De Trage Tocht Kanne is wederom een juweeltje van een route. Je waant je continu in het buitenland. Als je uit Nederland komt, dan is dat natuurlijk ook zo, want het overgrote deel loop je in België. Maar ook de taalgrens die je oversteekt draagt daartoe bij.
De Trage Tocht heeft wel een groot deel verharde paden. In Kanne zelf, maar ook bij Ternaaien en bij de sluizen zitten lange trajecten over betegelde ondergrond. Het percentage onverhard zit daarmee wel erg dicht tegen de ondergrens van wat je van een Trage Tocht kunt verwachten. Maar tel daar de schitterende vergezichten, de bijzondere historie van het fort Eben-Emael waar je letterlijk overheen kunt wandelen en de uitdagende flanken van d’n Observant bij op, en je hebt een heerlijke wandelmiddag!
>>> Ik ben fan van Trage Tochten. Hier tref je een overzicht van de door mij beschreven Trage Tochten in Limburg. Ik heb ook een overzicht gemaakt van de Trage Tochten in Noord-Brabant.
Praktische informatie over de Trage Tocht Kanne en wandelen bij fort Eben-Emael
- Lengte: 14 kilometer
- De gpx en routebeschrijving kun je hier downloaden.
- De Trage Tochten kosten €2,50 voor een losse wandeling, of €13,50 voor een jaarabonnement.
- Startpunt: Statieplein, Kanne
- Parkeren bij het startpunt. Indien vol, dan kun je ook parkeren onder de brug in Kanne en de route vanaf daar insteken.
- Horeca: talloze mogelijkheden in Kanne, de watermolen bij de parking van fort Eben-Emael, en in Ternaaien.
- Wandelen op en bij het fort Eben-Emael is gratis. Je kunt het fort ook van binnen bezoeken en rondleidingen krijgen. Zie de website van het fort Eben-Emael.
Plaats een reactie