Graaf van Hornepad rond Weert: de groenste regio ter wereld

Home » Wandelen » Wandelen in Nederland » Wandelen in Limburg » Graaf van Hornepad rond Weert: de groenste regio ter wereld

Het Graaf van Hornepad is een meerdaagse wandeling van 92 kilometer in en vooral rond Weert. De Midden-Limburgse regio rond Weert staat bekend als de groenste regio van de wereld. Daarmee is meteen een tipje van de sluier opgetild over wat je verwachten mag: natuur, natuur en nog een natuur.

>>> Lees mijn laatste blogs als eerste: volg me op Facebook

Maar niet alleen natuur. De gezellige historische stad Weert komt ook aan bod evenals de kleine kerkdorpen, mooie landelijke weggetjes langs weides en akkerland. En, uiteraard, de nodige cultuurhistorie. In dit blog vertel ik je alles waarom het wandelen van het Graaf van Hornepad een prachtige meerdaagse ervaring is.

markering Graaf van Hornepad

Weert, de groenste regio van de wereld

Je wandelt hier niet in zomaar een gebiedje. In alle ernst en zonder overdrijving: Weert is de groenste regio ter wereld. Althans volgens de juryleden van diverse wedstrijden. In 2012 werd Weert uitgeroepen tot groenste stad van Nederland. Een jaar later werd Weert de groenste stad van Europa. En in 2014 won Weert in Canada zelfs de titel “Winner International Competition Communities in Bloom”, daarmee regio’s in Wales, Ierland, Japan en Zuid-Korea achter zich latend.

Weerterbos, onderdeel van het Graaf van Hornepad
Weert ligt midden in de mooitse natuurgebieden

En inderdaad valt het op dat Weert wordt omringd door een grote verscheidenheid aan de mooiste natuurgebieden. Meer dan 20% van Weert bestaat uit natuur. Bovendien is Weert onderdeel van GrensPark Kempen-Broek. Dit natuurgebied is maar liefst 25.000 hectare groot (bijna vijf keer groter dan bijvoorbeeld De Hoge Veluwe). Ja, ik ken minder geschikte gebieden om een meerdaagse wandeltocht te plannen.

Het grensoverschrijdende en meerdaagse Graaf van Hornepad

Het Graaf van Hornepad is in de jaren tachtig ontwikkeld door Piet Hermans en Theo Tromp. De eerste was fervent fietser en had al enige fietsroutes rondom Weert gemaakt. Gebaseerd op een route van Hermans heeft Tromp er als wandelaar en lid van de wandelvereniging OLAT een officiële wandelweg van gemaakt. Het project was een samenwerking tussen OLAT en de plaatselijke VVV.

De eerste versie van het wandelpad was 105 kilometer en had nog relatief veel rechte stukken over fietspaden. Inmiddels is het een écht wandelpad geworden en is de lengte rond de 92 kilometer. De natuurgebieden rondom Weert zijn voortdurend in ontwikkeling en het pad past zich daar telkens op aan. Volgende maand verschijnt de 6e druk van de wandelgids, die weer helemaal actueel is.


Wandelgids en stempelkaart voor het Graaf van Hornepad

Het wandelboekje met de complete routebeschrijving van het Graaf van Hornepad is via een formulier te bestellen in de OLAT boetiek. Op de website van OLAT vind je ook een wijzingenblad aan met informatie over actuele omleidingen. Alle informatie tref je op deze webpagina .

Je kunt bij OLAT een stempelbrief downloaden. Deze brief kun je laten stempelen op een zestal locaties langs de route. Stempelkaart vol? Dan kom je (tegen betaling van €3,50) in aanmerking voor een oorkonde en een wandelboekplaatje.

De route van het Graaf van Hornepad is de langste wandelroute in de gemeente Weert en blijft bijna volledig op het grondgebied van de gemeente, op een paar passages in België na. Ook het Weerterbos behoort inmiddels niet meer bij de gemeente Weert maar bij de gemeente Nederweert, door een grenscorrectie in de jaren negentig.

De route van het Graaf van Hornepad gaat ook enkele passages door België, zoals te merken is aan de grenspaaltjes.

Markeringen langs de route

De volledige route van het Graaf van Hornepad is gemarkeerd met blauw-gele markeringen. Verkeerde afslagen zijn gemarkeerd met een kruis in de blauw-gele kleuren. De route is gemarkeerd in één richting (met de klok mee).

Het is soms wel een beetje opletten, want de plek waar de markeringen zijn aangebracht wisselen nog wel eens. Meestal zitten ze op lantaarnpalen en dergelijke, soms bij andere wandelpaaltjes. Maar je komt ook geschilderde markeringen op boomstammen tegen en soms een metalen schildje.

Als je eenmaal weet waar je kijken moet, zijn de markeringen wel goed te volgen en hoef je de routebeschrijving of gpx-bestand maar zelden te raadplegen.

markering graaf van hornepad

Startpunt van het Graaf van Hornepad

Het startpunt en ook het eindpunt van het Graaf van Hornpad is het treinstation in Weert. Dit is niet alleen logistiek een handig startpunt. Het stationsgebouw is vooral ook een heel erg mooi, bijna schattig, bakstenen bouwwerk dat toch alweer ruim honderd jaar oud is. Vooral het klokgeveltje en torentje zijn mooi om te zien.

Stationsgebouw van Weert, startpunt van het Graaf van Hornepad
Stationsgebouw van Weert

GPX-bestand van het Graaf van Hornepad

Je kunt een GPX-bestand van het gehele Graaf van Hornepad downloaden via deze link.

De etappes van het Graaf van Hornepad

Het Graaf van Hornepad kent officieel een drietal forse etappes van ongeveer dertig kilometer. Elke etappe begint en eindigt op plekken die goed bereikbaar zijn met auto en openbaar vervoer.

Is dertig kilometer per dag nou net iets te veel van het goede, dan kun je de etappes ook prima korter maken. Op internet kom je variaties tegen van 6 gemiddelde tot 16 heel korte etappes. De route maakt veel lussen en je bent eigenlijk nooit heel ver weg van de bewoonde wereld. In de regio zijn meerdere B&B’s en enkele vakantieparken (Weerterbergen, Vosseven) waar je langs de route kunt overnachten.

Eendjes in de IJzeren Man.
Eenden in de Grote IJzeren Man, het grootste meer in de regio.

Maar misschien nog handiger is om het Graaf van Hornepad vanuit één standplaats wandelen. Kies er dan voor in Weert te verblijven in een hotel of op de camping. Hotel-brasserie Antje van de Statie en de natuurcamping in de IJzeren Man liggen bijvoorbeeld precies aan de route. De afstanden van het pad tot aan Weert zijn dusdanig kort dat je in principe prima elke dag met een taxi van en naar route kunt gaan. Maar er zijn ook tal van mogelijkheden onderweg om met openbaar vervoer te reizen. Uiteraard kun je ook de klassieke opties van twee auto’s of een camper met fietsen gebruiken.

Overigens zijn er ook fanatiekelingen die het Graaf van Hornepad op één dag wandelen. Ook al noemt de organisatie het zelf een beetje “gekkenwerk, ze organiseert sinds 2014 wel jaarlijks een Wandeldag waarbij de totale 92 kilometer een van de drie afstanden is. Ultraloopster Riet Emans was in 2014 de eerste die het gehele pad op één dag aflegde.

Wie is die Graaf van Horne van het Graaf van Hornepad eigenlijk?

Weert behoorde lange tijd tot het graafschap Horne, vernoemd naar het plaatsje Horn, vlak bij Roermond. Het stadswapen van Weert heeft een drietal hoorntjes die verwijzen naar de graven van Horn. Het Graaf van Hornepad is vernoemd naar Filips van Montmorency, de beroemdste graaf van Horne (1524 -1568).

Gysius-Oorsprong-en-voortgang 9089

Als je de eerste kilometers van het Graaf van Hornepad bewandeld hebt, denk dan niet “De kop is eraf”, want dat zou wat misplaatst zijn jegens de naamgever van het wandelpad. De graaf van Horne heeft namelijk vooral bekendheid gekregen door zijn onthoofding samen met de graaf van Egmond in 1568. Hun kop ging eraf omdat zij zich, volgens de Spaanse landvoogd Alva, onvoldoende inzetten om het protestantisme de kop in de drukken. De onthoofding van Horne en Egmond geldt als de opmaat voor de tachtigjarige oorlog.

De natuurgebieden van het Graaf van Hornepad

Het Graaf van Hornepad gaat dus door de groenste regio van de hele wereld. Dat belooft wat. Je doorkruist tal van natuurgebieden, ieder voor zich met een geheel eigen karakter. De landschapsvariatie is tijdens deze meerdaagse wandeling dan ook enorm groot. Hieronder een selectie van de natuurgebieden die je gaat tegenkomen bij het Graaf van Hornepad

De Krang en Tungelroyse Beek

Een van de eerste echte natuurgebieden die je tegenkomt, vlak voor het dorp Swartbroek, is het door Natuurmonumenten beheerde De Krang: naald en loofbossen, weides en akkerland. En een stuk schitterend broekbos: zeer natte bodem waar Elzen bijna het hele jaar met de wortels in het water staan. Een vlonderpad zorgt ervoor dat je zelf droge voeten houdt. Er is een vogelkijkhut en je hebt hier de kans om wielewaal en ijsvogel te spotten.

Doorkijkje over de weilanden in de Krang bij Swartbroek

Net aan de andere kant van Swartbroek loop je een tijd langs de Tungelroyse beek, die na recente ingrepen hier weer naar hartenlust kan meanderen. Ook hier loop je deels over een vlonderpaadje, maar het zijn vooral de doorkijkjes in dit gebied die telkens weer verrassend zijn.

De vallei van de Tingelroyse Beek bij Swartbroek tijdens het Graaf van Hornepad.

Wijffelterbroek

Een van de spectaculairste gebieden rondom Weert is De Wijffelterbroek vlak achter Stramproy. Na pogingen om dit gebied te ontginnen rond 1900 (nooit echt goed geluk, overigens) wordt het de laatste jaren in rap tempo omgevormd tot de schitterende moerassen die het ooit waren. Wandelen hier kan op bepaalde plekken best avontuurlijk zijn, zeker na een paar dagen regen. Maar de meeste paden zijn doorgaans heel goed begaanbaar.

Bijzonder aan de Wijffelterbroek is dat daar de tauros rondloopt. Dit runderras is onderwerp van een uitgekiend fokprogramma om een soort rund te creëren die genetisch veel lijkt op het oerrund.

woest moerasgebied WIjfelterbroek

IJzeren Man

De IJzeren Man is één van de hoofdpoorten van GrensPark Kempen-Broek. Het is een qua omvang bescheiden natuurgebied (100 hectare) direct langs de bebouwde kom van Weert. Er zijn een aantal diepe plassen hier, ontstaan door zandwinning. Daar komt de naam ook vandaan. De IJzeren Man was een stoomgraafmachine die hier van 1910 tot 1913 heeft gestaan.

De IJzeren Man, poort tot de Kempen-Broek

De IJzeren Man is voor Weert zo’n beetje wat het Vondelpark en het Amsterdamse Bos gezamenlijk zijn voor Amsterdam. Het is een combinatie van een recreatiepark en natuurgebied in één. Met, bij lekker weer, navenante drukte. Je hebt er tal van voorzieningen, zoals een hoogteparcours, een groot zwembad, een dagstrandje, een ruime kinderboerderij en zelfs een 800 meter lange waterskibaan. Er is een trimbaan en op zondagochtend tref je de nodige bootcamp-groepjes.

Ven in de IJzeren Man

Loop je echter net iets verder door en van de gebaande paden af dan kun je opeens van enorme rust genieten en schitterende natuur. Het Graaf van Hornepad laat je gelukkig vooral over die rustige paadjes wandelen. Van de echt drukke gedeeltes krijg je maar weinig mee.

Weerterbos

Net aan de andere kant van de snelweg A2 ligt het grote Weerterbos, maar liefst 800 hectare aan bos, vennen en hier en daar wat heide. Delen van het Weerterbos zijn al bijzonder lang bosgebied. Andere delen zijn, zoals bijna alle bossen in Nederland, aangeplant in de negentiende eeuw als productiebos voor stuthout in de kolenmijnen.

Het Groot Ven in Weerterbos tijdens het Graaf van Hornepad

Bijzonder aan het Weerterbos zijn de edelherten, die hier zo’n 15 jaar geleden zijn uitgezet. Het is de enige plek in Limburg waar je edelherten in het wild kunt spotten. In een duidelijk afgerasterd gedeelte van het bos, dat dan weer wel. Pogingen om hun leefgebied te verruimen stuiten vooralsnog op politieke bezwaren. Het Limburgs Landschap, beheerder van het Weerterbos, houdt tijdens de bronsttijd erg leuke excursies waarbij je vrijwel zeker edelherten gaat zien. Een aanrader!

Edelherten spotten bij het Graaf van Hornepad

Weerterbergen

Nog zo een bijzonder natuurgebied: de Weerterbergen tussen Weert en Budel. Het is een stuifduincomplex met actieve wandelende duinen. Maar dat niet alleen. Je vindt er ook het grootste prehistorische urnenveld van Nederland en een bijzonder grensmonument. Het terrein is ook in gebruik als militair oefenterrein, maar mag gewoon vrij en veilig bewandeld worden.

weerterbergen bij weert

Andere natuurgebieden bij het Graaf van Hornepad

Alsof bovenstaande niet genoeg is, gaat het Graaf van Hornepad ook nog door bijvoorbeeld de Laurabossen en de Altweerterheide. En tussen de natuurgebieden door kiest het Graaf van Hornepad meestal voor de landelijke weggetjes en paden door de weilanden en akkergronden. Je bent nooit echt ver van Weert, maar toch voelt het voor het overgrote deel alsof je heel ver van de verstedelijkte wereld bent.

Akkerland vlak achter de IJZerenman in Weert
Alkkerlanden net voorbij Tungelroy bij het Graaf van Hornepad

Weert en de dorpen rondom Weert

Het is natuurlijk niet alleen maar natuur wat er blinkt bij deze meerdaagse wandeltocht rondom Weert. Je passeert met het Graaf van Hornepad ook diverse oude kerkdorpen en je gaat ook dwars door het historische centrum van Weert. Ook hier heb je tal van mooie objecten en sfeervolle landelijkheid om van te genieten.

De historische binnenstad van Weert

Weert kun je, zeker voor Limburgse begrippen, met goed fatsoen bruisend noemen. Het heeft een aangenaam centrum met winkels, bioscopen en tal van andere voorzieningen. Het is niet heel erg groot, zo’n 50.000 inwoners. Maar de historie spat er overal vanaf.


Bestemming Buitenlucht heeft een gratis stadswandeling door Weert gemaakt, die de historische binnenstad combineert met moderne street art.


Weert is rijk geworden door de lakenindustrie. De omgekeerde V in het stadwapen is een weefselpatroon en verwijst naar dit verleden. Vooral in de 15e eeuw was textiel uit Weert van wereldkwaliteit en had Weert eigen lakenhallen in Amsterdam en Haarlem. Eén van de redenen van deze economische welvaart was de relatief vroege aanwezigheid van watermolens, die gebruikt werden bij de lakenproductie. Na de onthoofding van de graaf van Horne ging het echter snel achteruit. Weert kreeg eigenlijk pas in de 19e eeuw door de aanleg van de Zuid-Willemsvaart en de IJzeren Rijn kreeg weer wat wind in de zeilen.

historische centrum van Weert

Sint-Martinuskerk

Midden in het centrum staat de Sint-Martinuskerk prominent te wezen. De kerk staat in de Top 100 van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg. De graaf van Horne ligt erin begraven, of tenminste een tinnen bus met daarin zijn gebalsemde hart. Ook een grafsteen van de graaf van Horne is in de kerk aanwezig in het priesterkoor. Wel (letterlijk) onder het tapijt en alleen te zien in de vastentijd en adventperiode.

Je passeert de kerk een paar honderd meter voordat je het Graaf van Hornepad hebt voltooid. Een mooi moment om daar even bij stil te staan. Controleer de openingstijden op de website van Sint Martinuskerk.

De Sint-Martinuskerk, waar de "graaf" van het Graaf van Hornepad begraven is.

Antje van de Statie, de vlaaien uit Weert

Onvermijdelijk kom je rondom het station van Weert in aanraking met Antje van de Statie. Is het niet door de vele aanplakbiljetten, het gelijknamige hotel of het standbeeld, dan is het wel door de lokale Tourist Information Center die de regio promoot als “Het Land van Antje”. Antje van de Statie is één van de meest markante inwoners in de geschiedenis van Weert. Zij genoot tussen 1900 tot 1920 landelijke bekendheid als verkoopster van vlaaien op het perron van station Weert. Weert was toentertijd een belangrijk station op de route Antwerpen-Roermond en Maastricht-Amsterdam. Als gevolg daarvan gingen haar vlaaien het hele land door. En haar bekendheid ook. Toen zij in 1936 overleed, was dat tot in Friesland krantennieuws.

Tot op de dag van vandaag heerst er een misverstand dat de Limburgse vlaai een Weerter uitvinding is. Een misverstand dat vooral in Weert graag omarmd wordt. De herkomst van de vlaai is niet met zekerheid te achterhalen, maar niets wijst specifiek op Weert. Wel typisch Weert is dat de vlaaien van Antje bewust klein waren. Slechts 13 centimeter in doorsnede en daardoor handzaam voor de treinreiziger.

Antje van de Statie, bij het stion in Weert

Dorpen: Swartbroek, Tungelroy, Stramproy

Behalve de stad Weert, kom je ook enkele kerkdorpen tegen tijdens het wandelen van het Graaf van Hornepad. De eerste is Swartbroek met de bijzondere stellingmolen die nog altijd professioneel graan maalt, ook voor consumptie. Ook in Swartbroek: een Brits oorlogskerkhof en het particuliere theepottenmuseum, met meer dan 200O theepotten. Swartbroek betekent letterlijk zwart moeras, waarmee het natuurgebied De Krang wordt bedoeld.

Tungelroy, naamgever van de Tungelroyse Beek, is een dorp met een rijke bokkenrijdersgeschiedenis. Het Graaf van Hornepad gaat niet door maar wel langs Tungelroy, waarvan je de “skyline” met molen en kerk mooi te zien krijgt.

skyline van Tungelroy tijdens het graaf van Hornepad rond Weert

Stramproy is vooral bekend als de woonplaats en laatste rustplaats van de Zangers Zonder Naam. Maar de geschiedenis van het dorp dat letterlijk op de grens met België ligt, gaat veel verder terug. Stramprode, wat ontgonnen bos betekent, wordt voor het eerst in de dertiende eeuw genoemd en lange tijd is Stramproy eigendom van de abdij van Thorn. Aan de rand van het dorp vind je de Sint-Jansmolen, een oude standaardmolen die rond 1800 hier is gebouwd.


Alle molens die je tijdens het Graaf van Hornepad tegenkomt zijn onderdeel van het Molennetwerk Kempen-Broek, waarover ik al eerder een blog schreef.


Sint Jansmolen, stellingmolenin Stramproy

Cultuurhistorie

Ook buiten de dorpen kom je langs bezienswaardigheden die verhalen over de langdurige bewoning in deze regio. De oudste is het grootste prehistorische urnenveld veld van Europa. Deze vind je op de Boshoverheide, dateert van ongeveer 1000 voor Christus. Hier is de as begraven van naar schatting 3000 gecremeerde lichamen. Maar er zijn ook kleinere en recentere getuigenissen van de geschiedenis te vinden.

Al vrij snel na Swartbroek loop je langs een boerenschans uit de tachtigjarige oorlog. Hier konden boeren schuilen en zich verdedigen tegen de plunderende soldaten. De schans is ontdekt tijdens herstelwerkzaamheden aan de Tungelroyse Beek en bevindt zich onder de grond. Er is een reconstructie gemaakt die je een beeld geeft hoe dergelijke schansen eruitgezien hebben.

Ellerschans bij Swartbroek o de route van het Graaf van Hornepad

Een kruis langs een landweggetje getuigt even verderop van het noodlot van Frans Linssen. Hij was handelaar en liep op het verkeerde moment op de verkeerde plaats en werd hier “jammerlijck vermoort”. Het gedenkkruis getuigt daarmee ook over de handelswegen die hier liepen.

Tenslotte heb je in het Weerterbos nog een oud openluchtkerkje. Deze plek ligt precies op de grens van Limburg en Noord-Brabant en bood Brabantse katholieken de mogelijkheid om hun geloof te belijden toen dat in de 17e eeuw verboden was. Momenteel is het overigens ook een bijzondere trouwlocatie.

Praktische informatie over het Graaf van Hornepad

  • Lengte 92 kilometer
  • Start- en eindlocatie: Station Weert
  • Karakter: veel natuur, cultuurlandschap en bebouwde kom
  • GPX-bestand van het gehele Graaf van Hornepad downloaden via deze link
  • Wandelboekje te verkrijgen via OLAT (webpagina)

Meer inspiratie nodig voor lange wandelingen? Collega Diana van Stripe Away heeft de mooiste meerdaagse trektochten van Nederland voor je op een rijtje gezet.


Blijf op de hoogte!

Zet nu je emailadres op mijn mailinglist! Af en toe ontvang je een emailtje van me met een overzicht van de nieuwste blogs. De updates komen uit wanneer het uitkomt, dus zeer onregelmatig. Een beetje zoals ik zelf ben dus. Je emailadres wordt alléén voor deze mailing gebruikt.

Gerelateerde berichten

  1. Molen Sint Annamolen Weert
  2. Edelherten in het Weerterbos
  3. Stadswandeling Weert: monumenten en street art

Plaats een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *