Deze wandelroute door de Zuidas van Amsterdam is er één van uitersten: we wandelen de eerste helft door rustig en idyllisch groen, maar de tweede helft in het drukke zakencentrum onder de spectaculairste architectuur.
We beginnen in het Amsterdamse Bos en gaan rustig via het Gijsbrecht van Aemstelpark naar het Amstelpark, waar de Floriade in 1972 plaatsvond. Met een ontspannen geest zijn we klaar voor het spektakel. We wandelen door de waanzinnige architectuur van de Zuidas, waarmee Amsterdam probeert de meest fotogenieke stad van Nederland te worden. Camera in de aanslag, dus! En tot slot komen we weer tot rust door te wandelen in een van de stilste en groenste plekjes van Amsterdam: de Botanische Tuin Zuidas.
>>> Spring direct naar de routebeschrijving en gpx-bestand.
Persoonlijke noot voordat we starten met de wandelroute door de Zuidas
Ik heb hier een groot deel van mijn leven doorgebracht. In 1992 begon ik op de Vrije Universiteit als student. We noemden het nog niet eens Zuidas, en het station heette nog Zuid-WTC. Het zag er vooral leeg uit. Een wandeling van het station naar de VU ging langs modderige paadjes en vieze sloten. Later ging ik er werken aan mijn proefschrift en in 2004 promoveerde ik hier. Iets meer dan twaalf jaar, een kwart van mijn leven (!) was ik hier dagelijks aanwezig. Een wandelroute met wat jeugdsentiment dus. Maar vooral een met verwondering. Er is de afgelopen twintig jaar zoveel veranderd dat ik het nauwelijks meer herken.
Een andere wandelroute van eigen hand door mijn oude playground: Groen op Zuid, de meest groene stadswandeling van Rotterdam.
Rustig beginnen en bezinnen: de start van de wandelroute Zuidas
We beginnen rustig. We parkeren de auto aan het begin van het Amsterdamse Bos. Daar maken we eerst een klein rondje en zien de Bosbaan, waar ik ooit nog een blauwe maandag geroeid heb. En waar ik regelmatig mijn pauzes invulde met een wandeling.
Het Amsterdamse Bos is groot, erg groot. Een rondje langs de hoogtepunten van het Amsterdamse Bos zelf duurt al snel een kilometer of tien. Leuk, maar niet waar we vandaag voor gekomen zijn. Toch wilde ik hier beginnen. Enerzijds omdat het voor Amsterdamse begrippen makkelijk en goedkoop parkeren is. Maar ook om te kunnen starten en eindigen in de groene natuur.
Het Amsterdamse Bos ligt overigens niet in Amsterdam maar bijna volledig in Amstelveen. Oorspronkelijk heette het Boschplan en het idee om hier een bos aan te leggen kwam begin vorige eeuw uit de koker van Jac. P. Thijsse. Inderdaad, de latere grondlegger van Natuurmonumenten. Hij maakte zich (toen al) zorgen over de hoeveelheid groen in Amsterdam. De aanleg begon uiteindelijk in de jaren ’30, deels als werkverschaffing tijdens de crisisjaren. Het Boschplan was inmiddels een onderdeel geworden van het Algemeen Uitbreidingsplan van Amsterdam.
Nationaal Dachau-Monument
Aan het begin van de wandeling lopen we naar, en dóór, het Nationaal Dachau-Monument. Dachau was het eerste concentratiekamp van Nazi-Duitsland. Gebouwd in 1933 als model, opleidingscentrum en proeftuin voor alle latere concentratiekampen. Het monument is in 1996 geplaatst als gedenkteken aan alle concentratiekampen en diens slachtoffers. Dat ging overigens niet zonder slag of stoot. Het Amsterdamse Bos was de derde optie, nadat het Museumplein (al teveel WO-II monumenten) en het Vondelpark (teveel weerstand van omwonenden) waren afgevallen.
Het monument zelf bestaat uit een smalle gang tussen metershoge taxushagen. Op de grond ligt Belgisch blauwsteen, met daarin de namen gegraveerd van de concentratiekampen. Heel veel namen, honderden. En als je denkt, ik wist niet dat er zoveel kampen waren, bedenk je dan dat het slechts een greep is uit de 1634 officieel geregistreerde concentratiekampen uit de Tweede Wereldoorlog.
Gijsbrecht van Aemstelpark
Het is het smalste en langste park van Amsterdam. Het Gijsbrecht van Aemstelpark begint tegen het Amsterdamse Bos en eindigt bij het Amstelpark en is ongeveer 2 kilometer lang en slechts 200 meter breed. Het is ontworpen door Wim Boer in de naoorlogse stijl van de Nieuwe Zakelijkheid: rechte lijnen, strak en geometrisch. Toen, in de jaren ’60, vernieuwend en eigenlijk is het nog steeds een mooi ontwerp.
Grote uitzondering op het rechtlijnige ontwerp is de Levensboom die hier in 2014 is geplaatst. Het verzoek voor een overdekt podium kwam uit de buurt en Angie Abbink kreeg de opdracht voor een functioneel kunstwerk in de vorm van een overkapping. En die overkapping mag er wezen! Wat een heerlijk lijnenspel, een mooi voorproefje voor de architectuur die we nog gaan tegenkomen. Het zit bovendien vol met symboliek en verwijzingen naar het park zelf, zoals de dertien spanten en het aantal gaten daarin. Check vooral de wiki-pagina van de Levensboom als je meer wilt weten.
Amstelpark
Ik zei het al, we beginnen groen. Vanuit het Gijsbrecht van Aemstelpark lopen we zo het Amstelpark in. Maar, we doen dat via een gebogen brug met lange houten rode latten: de Rode Brug, een kunstwerk van Stefan Strauss uit 2004. Aan het einde wordt het een tunneltje, zodat het park ook echt afgesloten kan worden.
Het Amstelpark was de locatie van de Floriade in 1972 (in de tijd dat er niet tientallen miljoenen bijgelegd hoefde te worden door de gemeente). En nog altijd is het Amstelpark een park met uiteraard veel groen, maar ook met tal van bezienswaardigheden. Zoals het zogenaamde Rietveldhuisje, een gebouw in de stijl van (maar niet van de hand van) Gerrit Rietveld. (N.B.: De wandelroute komt niet precies langs het Rietveldhuisje, maar als je hem wilt zien, ga je bij het Glazen Huis eerst even een 100 meter naar links.)
Echte werken van Rietveld ontdekken, dat kan in het Brabantse Rietveldorp Bergeijk.
Verder tref je in het Amstelpark een kinderspoorlijntje, kinderboerderij, kunstwerken, een midgetgolfbaan en wat dies meer zij. Ook leuk is het doolhof, waar je via een dubbele brug naartoe kun gaan. Via de bovenkant van de brug het doolhof in en uiteindelijk via de onderkant er weer uit. Of andersom natuurlijk.
Rozenoord monument
Ronduit indrukwekkend is het Monument Rozenoord. Je vindt het achter in het park, niet ver van de plaats waar in de laatste maanden van de oorlog bij 9 fusillades zo’n 140 mannen door de Duitsers zijn vermoord. Zo’n honderd van hen zijn bij naam bekend. Het monument Rozenoord in het Amstelpark bestaat uit een lege stoel voor elk slachtoffer. De naam van het slachtoffer staat in de betonnen voet van de stoel. Het hele grasveld is zo bezaaid met stoelen.
Er zijn drie vormen van stoelen. Een stoel zonder armleuningen staat voor een slachtoffer jonger dan 30 jaar. Met armleuningen maar rechtop voor personen tussen de 30 en 40 en achteroverleunende stoelen voor mannen ouder dan 40.
Als je wilt kun je hier van de wandelroute door de Zuidas afwijken en via de achteruitgang van het park een heen-en-weertje maken naar Zorgvlied, de bekendste begraafplaats van Nederland met veel bekende Nederlanders. Onderweg kom je dan ook langs de werkelijke fusilladeplaats Rozenoord.
De Amsterdamse Zuidas, wandelroute langs moderne en grootse architectuur
Na het Amstelpark is het even gedaan met de relatieve rust, en ook met veel groen. Het wordt tijd om onze outdoor-muts te verruilen voor een stropdas, de Decathlonjas voor een overhemd en de gore-tex Lowa’s voor gelakte Floris van Bommelschoenen. We naderen namelijk hét zakencentrum van Amsterdam.
Inmiddels hongerig geworden? Hier vind je de leukste adresjes op de Amsterdamse Zuidas.
Student Experience (Ravel Residence)
Maar voordat we overgaan op het echte zakendoen, gaan we eerst nog even genieten van onze studententijd. Het eerste gebouw dat qua architectuur de moeite waard is Student Experience (vroeger Ravel Residence). Het is een complex met studentenkamers, maar wel van het wat luxere type, met tal van faciliteiten en op het dak een sportveld. Studentenstudio’s horen we eigenlijk te zeggen. Vijfhonderd eenheden, met elk een eigen keuken en badkamer.
De binnenkant blijft voor buitenstaanders gesloten, maar de buitenkant zelf is al bijzonder gaaf. Talloze ronde vensters in een witte gevel maken het gebouw een lust voor abstracte fotografie. Je kunt hier eindeloos op los gaan en zoeken naar steeds nieuwe lijnen. Kijk ook vooral even aan de achterkant, waar de gevel zichzelf weerspiegeld in een hoek.
Student Experience heeft de grond in 2015 in bruikleen gekregen van de gemeente voor de duur van 12 jaar. Anders hadden er nooit betaalbare studentenwoningen gebouwd kunnen zijn hier. Maar mocht het gebouw in de toekomst verplaatst moeten worden, dan is daarin voorzien. Het gebouw is modulair opgebouwd en kan zo makkelijk ergens anders weer opgebouwd worden.
Valley, het hoogtepunt van de Zuidas wandelroute
Je kunt hem al zien als je aan de achterkant van Student Experience bent. Sterker nog, je kunt hem zien weerspiegelen in de ronde vensters. Een jaar oud ongeveer, maar nu als is Valley aan de Beethovenstraat dé verbluffende eyecatcher in het gebied. En natuurlijk lopen we er met deze wandelroute door de Zuidas pal langs.
Het oogt nogal post-apocalyptisch. Als een legobouwwerk dat deels is ingestort. Maar tegelijkertijd fascineert het complex, dat bestaat uit een drietal torens van honderd meter hoog. Het begint aan de grond bijna als een standaard modern kantorencomplex, maar naarmate je hoger komt lijken de appartementen zich uit de strakke glazen gevel los te breken. Een quasi-rommelig geheel van scheve appartementen lijkt het overblijfsel na een of andere ramp.
Je kunt het gebouw beklimmen. De trappen en het deel tussen de torens is openbaar. Je kunt het dus vanuit alle hoeken en gaten bekijken en de fotografieliefhebbers kunnen eindeloos op zoek naar perspectieven. Er zijn in de gevel veel planten en bomen geplant, wat in de toekomst denk ik zal bijdragen aan een nog meer post-apocalyptisch effect. Een andere reden om de wandelroute even te laten voor wat ie is en hier naar boven te gaan is het uitzicht op de voetbalvelden van AFC, die met peperdure advocaten hun club hier op de Zuidas hebben weten te behouden.
Circl, een stukje “groen” op de Zuidas
We lopen weer wat verder om het hoofdkantoor van ABN AMRO heen. Het ABN AMRO-gebouw uit 1999 was een van de eerste grote kantoren hier en eigenlijk ook de start van de ontwikkeling van de Zuidas. Bedenk dat het eerste Masterplan voor de Zuidas er pas in 1998 kwam, nog geen 25 jaar geleden. Het hoofdkantoor van ABN AMRO staat nog altijd op een gedeelde derde plaats van de hoogste torens van Amsterdam. De wandelroute door de Zuidas gaat vlak langs de hoofdingang. Maar de reden dat we hier wandelen is vooral het stukje “groen” vlak daarvoor: Circl.
Circl is een organisatie die zich sterk maakt voor een duurzame economie, een initiatief van de buurman ABN AMRO. Het gebouw waarin Circl gehuisvest is, is zelf een voorbeeld van circulair bouwen: veel onderdelen zijn gemaakt van hergebruik materiaal en (geen grapje) het gebouw wordt geïsoleerd met afgedankte spijkerbroeken van de bankmedewerkers. Verder een openbaar dakterras als tuin en gevels bedekt met aarde en gras. Het ontstaan van Circl leest trouwens als een een spannend jongensboek (al kan ik maar niet achterhalen waarom de die laatste “e” weggevallen is).
Claude Debussylaan en toren Viñoly
Dan vervolgen we weer de route door het enige schuine straatje van de Zuidas, de Claude Debussylaan. Het gerucht gaat dat dit straatje schuin zou zijn omdat AMB AMRO dan in de verte het toenmalige hoofdgebouw van ING zou kunnen bespioneren, maar een blik op de kaart leert dat dit een broodje aap moet zijn. Hoe dan ook, de Claude Debussylaan is een lang en smal straatje, autovrij en met tal van eettentjes en restaurantjes. Voor zover dat grootstedelijk kan eigenlijk best gezellig.
Aan het straatje ligt ook de toren Viñoly, vernoemd naar de architect. Je herkent de toren makkelijk vanaf de snelweg door de trap die rondom het gebouw loopt, als een breuklijn na een aardbeving. Een van de bekendste torens van de Zuidas, niet zo spectaculair als Valley, maar met meer dan genoeg lijnen voor lekkere foto’s.
De campus van de Vrije Universiteit
En dan verlaten we tenslotte via de campus van de Vrije Universiteit de Zuidas. Echt oud is het hoofdgebouw van de VU niet, gebouwd in de jaren ’70. Echt mooi kunnen we de betonnen kolos ook weer niet noemen. Als studenten omschreven we het gebouw met gevoel voor cynisme als “aanwezig, doch niet opdringerig en met een inspirerend lijnenspel”.
We blijken achteraf zieners geweest. Het hoofdgebouw heeft eigenhandig de oprichting van de Zuidas kunnen aanschouwen en is inmiddels al helemaal niet meer opdringerig tussen het architectuurgeweld om zich heen. Het staat er ondertussen bij als een oude, wat verweesde dame. Verbaasd opkijkend naar de hypermoderne corporate kantoorgebouwen die ze naast zich moet dulden als veel langere, maar ook slungelige jeugd. En je ziet de VU-kip aan de gevel denken: zij zijn jong, onstuimig en gedreven, maar wij hebben hier van binnen nog altijd de wijsheid in pacht.
Hortus Botanicus van de Vrije Universiteit
Aan de rand van de campus, net achter het VUmc vinden we de perfecte overgang van de drukte terug naar het groen. De oorspronkelijke Hortus Botanicus van de Vrije Universiteit, die inmiddels Botanische Tuin Zuidas heet. Ook dit was destijds een ideaal lunchplekje toen ik hier nog werkte.
De botanische tuin is elke werkdag geopend en gratis te bezoeken (van april tot oktober ook in het weekend). Ook als je geen bijzondere interesse in plantjes hebt, kun je hier heerlijk tot rust komen. Er zijn veel perken in de buitenlucht, maar ook veel toegankelijke kassen. Bekijk zeker even de cactussen en vetplanten collectie, de grootste van Nederland!
Praktische informatie over de wandelroute door de Zuidas van Amsterdam
- Lengte: 9,2 km (reken op minimaal 3 uur vanwege de vele bezienswaardigheden)
- Startplaats: parkeerplaats bij de ingang van het Amsterdamse Bos.
- Parkeren: bij startpunt: Bosbaan, t.o 4, 1182 AG Amstelveen. (Op moment van schrijven: zaterdag en zondag gratis, maandag tot vrijdag eerste 3 uur gratis, daarna €2,50 per uur tot maximaal €15/24 uur).
- Horeca: veel mogelijkheden op de Zuidas zelf, maar ook het pannenkoekenrestaurant in Amstelpark en de Botanische Tuin Zuidas.
Routebeschrijving van de Zuidas-wandelroute
Er is voor deze wandelroute over de Zuidas een stap-voor-stap routebeschrijving beschikbaar. Hierin staat ook een wandelkaartje van de route. Deze kun je hieronder downloaden
GPX-bestand voor de wandelroute Zuidas
Loop je liever aan de hand van een gpx-bestand? Ook deze is te downloaden via de downloadknop hieronder.
Blijf op de hoogte!
Zet nu je emailadres op mijn mailinglist! Af en toe ontvang je een emailtje van me met een overzicht van de nieuwste blogs. De updates komen uit wanneer het uitkomt, dus zeer onregelmatig. Een beetje zoals ik zelf ben dus. Je emailadres wordt alléén voor deze mailing gebruikt.
Plaats een reactie