Wandelen in het Zwin is wandelen in het het uiterste stukje Zeeuws-Vlaanderen. Je kunt in Nederland niet veel verder dan dat. Maar als je er bent, dan kun je er wel een heerlijk afwisselende en mooie wandeling maken. Je hebt er van alles. Dus maak je op voor strand en zee, maar ook duin, dijk, polder, slikken en schorren, grenspalen en, niet te vergeten, het lieflijke oude verdedigingsdorpje Retranchement.
En in ons geval regen. Bij tijd en wijlen bakken met regen. Niet het ideale weertype om te wandelen met kinderen, maar ze hebben zich er dapper doorheen geslagen. De opklaringen tussendoor maakten ook veel goed.
Andere wandelingen langs de kust op Bestemming Buitenlucht
- Langs het Quackstrand, Voornse Duinen en Quackjeswater bij Hellevoetsluis
- Langs de Waddenzee bij Paesens-Moddergat
- Tip: Volg me ook op Facebook
Het strand
De wandeling start in het stranddorp Cadzand-Bad, een oerwoudje van hotels en vakantieparken. Het dorpje zelf heeft afgezien van de horeca niet zoveel te bieden. Maar het brede Zeeuwse strand is prachtig. Op deze regenachtige herfstdag met harde wind geniet ik met volle teugen. Als bonus wordt mijn huid delicaat gezandstraald en trekt de wind tranen uit mijn ogen. De geur van de zee prikkelt mijn neus. Hoe kun je een wandeling beter beginnen?
Het strand van Cadzand staat bekend om zijn haaientanden. Nee, niet de haaientanden op de weg; zoveel verkeer is er ook weer niet. Maar echte haaientanden. Het zijn er miljoenen die in de zeebodem liggen, van prehistorische haaien die hier zwommen. De tanden zijn nu fossielen geworden en door het verschuiven van de aardlagen en de beroemde storm van 1953 liggen ze nu aan de oppervlakte. Na onstuimige winters is de kans groot dat je er in het voorjaar ééntje op het strand vindt. En vind je er geen, dan kun je altijd nog een chocoladeversie kopen in de winkeltjes hier. Iets verderop in de route staat ook een gigantisch beeld van een haaientand.
Wil je liever echt het water in, dan kun je ook heel goed snorkelen in Zeeland!
Langs het Zwin
Na de sluis in het uitwateringskanaal loop je vrij snel langs het Zwin. Het Zwin is een bijzonder natuurgebied met een lange geschiedenis. Zo’n 1000 jaar geleden ontstond het Zwin doordat een grote storm een gat in de duinen sloeg. Het gevolg was een zeer lange geul vanuit het huidige Sluis tot aan Damme, vlak bij Brugge. Zo’n vier kilometer breed was deze geul ooit.
Slikken en schorren
Delen van de geul liggen tijdens eb droog en tijdens vloed onder water. Deze delen worden“slikken” genoemd. Slikken zijn een waar vogelparadijs, omdat er veel voedsel te vinden is. In het zand leven namelijk veel wormen, krabben, schelpdieren enzovoort.
Doordat het zeewater telkens een laagje slib achterlaat op de slikken worden ze steeds hoger. Op een gegeven moment zijn de slikken zo hoog dat ze ook tijdens vloed niet meer onder water staan. Dan worden het “schorren” genoemd. Schorren overstomen dan alleen nog tijdens springtij, zo’n twee keer per maand in plaats van twee keer per dag. Er kunnen daardoor ook grassen groeien op de schorren, zolang de planten maar van zout water houden.
Weet je wat ook leuk is aan de Zeeuwse kust? Zelf oesters plukken. Dit kan van september tot april.
Recente ingrepen om het Zwin te behouden
In de eeuwen die volgden verzandde de geul langzaam maar zeker en uiteindelijk werden er ook grote delen ingepolderd. Het Zwin werd daardoor steeds kleiner. Uiteindelijk was er nog maar weinig over van de oorspronkelijke slikken en schorren en was het hele Zwin begroeid met een alles-overwoekerende grassoort.
Sinds 2019 heeft men het Zwin weer een stuk groter gemaakt. Door de monding van de geul dubbel zo breed te maken krijgt de zee veel meer de ruimte. Bij elke vloed wordt het Zwin nu overspoeld met driemaal zoveel zeewater en kunnen de slikken en schorren zich herstellen.
Grenspalen
Tijdens de wandeling kom je veel grenspalen tegen. Wie mijn blog vaker leest weet dat ik een wat obscure hobby heb om grenspalen langs de Nederlands-Belgische grens te verzamelen. Deze grenspalen hebben een bijzondere historie en sommige palen zelf een eigen verhaal.
Samen met collega reisbloggers heb ik de mooiste grenswandelingen in één blog verzameld.
De palen langs de wandeling van vandaag zijn sowieso bijzonder. Toen de grens in 1843 werd vastgesteld was het hier vooral nog water en zee. Nadat grote delen van het Zwin ingepolderd waren, ontstond er alsnog een grens over land en heeft men besloten ook hier grenspalen neer te zetten. Het jaartal op deze grenspalen is daarom niet 1843, maar 1869. Bovendien hebben ze een andere kleur.
De eerste grenspaal die je onderweg tegenkomt is paal nummer 369. Dit is de allerlaatste paal langs de grens. (Grenspaal nummer 1 staat helemaal aan de andere kant bij het Drielandenpunt in Vaals.) Deze laatste paal staat overigens niet helemaal op de grens, net zoals veel andere palen hier. Zeker nu de het zeewater weer meer vrij spel krijgt, stonden de palen op de grens wat onhandig in het water en vielen ook geregeld om. Nu zijn de meeste palen herplaatst op de dijk die erlangs ligt. Beter begaanbaar, maar dus niet precies op de grens.
Retranchement
Halverwege ontmoeten we het vriendelijke dorpje Retranchement. Het oogt lieflijk, maar vergis je niet. Het was ooit het bolwerk van soldaten die hier een tweetal forten hadden tijdens de 80-jarige oorlog. Forten met de namen “Fort Oranje” en “Fort Nassau”, dus drie maal raden aan welke kant deze soldaten stonden tijdens de oorlog. Juist, de fortificaties waren bedoeld als verdediging tegen de Spanjaarden. Waarom hier, midden in de polders, vraag je je af. Omdat hier destijds de Zwingeul liep, een belangrijke vaarroute richting Brugge.
Rondom de fortificaties lagen verdedigingswallen die er vandaag de dag nog steeds liggen. Je kunt hier een Wallenroute wandelen rondom het dorpje en dat kan ik je zeker aanraden. Het is een prachtige groene oase met oude knotwilgen en een vestinggracht. Ook het dorpje zelf is een gezellig dorpje met dorpsplein, kerk en molen.
Wandelen tussen oude fortificaties en verdedigingswallen kan ook erg leuk in de vesting van Hellevoetsluis
De drieling van Retranchement
De grenspaal die je in Retranchement tegenkomt is een bijzondere. Grenspaal nummer 364 staat bekend als de “Drieling van Retranchement”. Normaal staat er altijd maar één grenspaal, en bijna altijd netjes op de grens zelf. Oorspronkelijk stonden hier bij Retranchement twee grenspalen. Omdat de grens hier midden in het water lag, werden er twee palen geplaatst, aan beide oevers één. Dat was gebruikelijk en werd bijvoorbeeld ook bij de Grensmaas in Limburg gedaan. De twee palen hier in Zeeland waren tegelijk ook de twee laatste.
Nadat het Zwin ingepolderd was en men de nieuwe grenspalen ging plaatsen werd ook hier een extra paal geplaatst, precies op de grens. Om de een of andere reden zijn de twee oude palen echter nooit weggehaald. Zodoende is dit nu enige plek langs de hele grens waar drie grenspalen staan. De wandelroute loopt dus langs de paal aan de Nederlandse zijde. De twee andere palen kun je buiten de wallen zien liggen tussen de bomen door, maar het is wel even forse extra wandeling om daar te geraken.
Boer Basting en de grenspaal
Nog een leuk weetje: de zuidelijke grenspaal staat midden in een akker en blijkbaar in de weg. In 2011 heeft boer Basting de paal verwijderd en aan de kant gelegd, zodat hij er niet meer omheen hoefde te manoeuvreren met zijn machines. De provincies aan beide kanten van de grens waren not amused. Omdat de locaties van de grenspalen bij wet vastgesteld zijn, hebben ze de paal op exact dezelfde plaats teruggeplaatst, nu diep verzonken in beton.
Dat gaf mij, bij het fotograferen overigens nog wel een duivels dilemma. Het nummer, datgene wat je juist op de foto wilt hebben, stond aan de achterkant. Om het nummer te kunnen fotograferen zou ik een paar stappen door een pas ingezaaid akker moeten lopen. Met de boze boer die mij met een hooivork achterna rent in gedachten, heb ik dat meer gelaten. Ik kom na de oogst nog wel eens een keertje terug.
Praktische informatie over wandelen lang het Zwin
- De wandelroute en GPX zijn gratis verkrijgbaar bij de ANWB. De route is 13 kilometer lang. Het is een verkorte versie van de route “Wandelen langs het Zwin” die voor €2,00 te koop is bij de VVV.
- Start en eind: Cadzand-Bad
Plaats een reactie